Een verslag van etappe 15 tot en met 19 van de lange-afstandswandeling Westerborkpad. Deze vijf etappes lopen van Station Nunspeet naar Station Zwolle. Mijn belevenissen en mijn route leest u in dit artikel.
Inhoudsopgave
Begin 2020 liep ik de NS-wandeling Westerborkpad vanaf het Rembrandtplein tot aan Station Muiderpoort. Thuis, bij het schrijven van mijn artikel, verdiepte ik me nog meer in de achtergronden van het Westerborkpad. Deze NS-wandeling was maar een heel klein stukje van het Westerborkpad, een lange afstandswandeling van in totaal 342 kilometer. Het Westerborkpad loopt vanaf Amsterdam Centraal Station naar Kamp Westerbork in Drenthe. Het idee is geboren om de hele route te lopen en dan ook echt te starten vanaf Amsterdam Centraal Station en niet zoals ik eerder deed vanaf het Rembrandtplein. Ik wandel etappe voor etappe en ga na elke etappe naar mijn eigen huis, omdat het voor mij anders niet vol te houden is.
In dit artikel neem ik u mee naar etappe 15 t/m 19:
- Etappe 15 : Station Nunspeet – Station ’t Harde
- Etappe 16 : Station ’t Harde – Elburg – Station ’t Harde
- Etappe 17 : Station ’t Harde – Station Wezep
- Etappe 18 : Station Wezep – Hattem
- Etappe 19 : Hattem – Station Zwolle
Wat is het Westerborkpad
Het Westerborkpad is een lange-afstandswandeling die loopt vanaf Amsterdam Centraal Station naar Kamp Westerbork in de provincie Drenthe. De hele wandeling is 342 kilometer lang. De hele route is opgedeeld in 30 etappes.
U loopt deze route loopt zoveel mogelijk in de buurt van het spoor. Dit omdat dit de deportatieroute was die veel slachtoffers van de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog moesten volgen. De ondertitel van deze route is: Wandelen in het spoor van de Jodenvervolging.
Jan Dokter is initiatiefnemer van het Westerborkpad. Zijn familieleden legden in 1943 deze route tussen de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam naar voormalig Kamp Westerbork in de Tweede Wereldoorlog per trein af en keerden niet meer terug. Jan Dokter wandelde de route die zijn familie per trein aflegden en dit is basis voor het ontstaan van het Westerborkpad.
De volledige route van deze wandel- en bezinningsroute Westerborkpad is te lezen op de website van Wandelnet.
De route van het Westerborkpad is gemarkeerd met wit-rode stickers, met daarin het logo van Kamp Westerbork. Deze markeringen ziet u onderweg veel, zoals op verkeersborden, -palen, op brugleuningen of op een bankje. De route van het Westerborkpad is slechts één kant op gemarkeerd. De reden is dat mensen na hun deportatie veelal niet meer terugkwamen. Het is een route langs historische sporen en gedenkplaatsen.
Ook heb ik de Stolpersteine die u onderweg tegenkomt in de routekaarten ingetekend. Stolpersteine of struikelstenen is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij begon in 1997 met het leggen van de eerste Stolperstein in de wijk Kreuzberg in Berlijn. De struikelstenen zijn een herinnering aan de gruwelijkheden van de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog. Het is een betonnen steen van 10×10 centimeter met bovenop een messing plaatje met de naam, de geboorte- en overlijdensdatum en de plaats van overlijden. Een struikelsteen is aangebracht in de stoep voor het voormalige woonhuis van het slachtoffer. Zo heeft ieder slachtoffer een eigen monument.
Westerborkpad etappe 15 : Station Nunspeet - Station 't Harde
De vijftiende etappe van het Westerborkpad begint bij Station Nunspeet. U loopt om de P+R heen en steekt de straat over, de Spoorlaan in. Dit is een lange rechte weg die in Nunspeet overgaat in Laan. Bij de Driestweg zou een punt zijn voor het WesterborkLuisterpad. De sticker heb ik niet kunnen vinden. Ik heb de plekken van de Stolpersteine ingetekend in de routekaart van deze etappe.
Voor het oude gemeentehuis aan Laan 27 staat het monument ter ere van het 100-jarige bestaan van het regiment dat in april 1945 Nunspeet bevrijdde: Lord Strathcona’s Horse (Royal Canadians).
Aan de overkant van de weg loopt de route door een park langs het oorlogsmonument van Nunspeet met daarop de namen van de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de oorlog in Nederlands-Indië. Wat opvalt is dat bij alle (oorlogs)monumenten in Nunspeet bordjes met informatie en een QR-code staan.
Mocht u geïnteresseerd zijn in de Stolpersteine/struikelstenen: In Nunspeet liggen in dit deel van de route 4 stuks. Voor de beide plekken moet u wel even van de route afwijken.
- Esdoornlaan 8 : 2 Stolpersteine voor Joseph en Henriette Lion.
- F.A. Molijnstraat 75 (om de hoek in het Groenelaantje) : 2 Stolpersteine voor Matthijs en Jenny Canter.
Bij het bord Zandenboslaan aan de Eperweg gaat de route het Belvedèrebos in. Recht tegenover de ingang bevindt zich de begraafplaats Nunspeet Oost. Hier zijn een vliegermonument en een bevrijdingsmonument te zien. Op de begraafplaats volgt u de bordjes British graves. Het eerste monument zijn zes Nederlandse oorlogsgraven, omgeven door een monument. Op het monument staat de tekst: Standvastich is ghebleven mijn hert in teghenspoet. Hier is ook het graf van Opa Bakker, één van de oprichters en helpers van het Verscholen Dorp in de bossen tussen Vierhouten en Nunspeet. Dit monument bezocht u tijdens de 14e etappe. Dhr. Bakker is op 24 februari 1945 op 65-jarige leeftijd door de Duitsers in Varsseveld gefusilleerd.
Aan de andere kant van het pad staat het Vliegermonument. Dit monument bestaat uit een propellerblad en een plaquette. Bij het monument bevinden zich de zes oorlogsgraven van het Gemenebest en het graf van Gerrit Hagen uit Nunspeet, die net als zijn broer Tijmen (vermeld op het monument) is omgekomen in mei 1940.
Vanaf de begraafplaats, als u die bezoekt, loopt u langs het hek met de tekst Belvedèrebos. U loopt het bospad uit.
Aan het eind van het bospad is er een omleiding (geen grote) maar de tekst in het boekje klopt niet meer. Na het oversteken van de verkeersweg moet u aan de overkant naar links het fietspad op en de rotonde oversteken via dat fietspad en daar naar rechts.
Zo loopt u Nunspeet uit. Bij deze, door Stella Fietsen gesponsorde, rotonde staat het Informatiebord Vluchtoord Nunspeet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren ongeveer 7000 Belgische vluchtelingen in Nunspeet ondergebracht.
Het stukje dat volgt is niet bijzonders. De route gaat een stuk langs de randweg en duikt vervolgens het bos weer in. De route loopt om camping de Witte Wieven heen. Bij vakantiehuisje nr. 29 slaat u rechtsaf. U loopt onder het viaduct door en loopt een stuk door het bos. Het pad is hier onverhard. Bij de Klaterweg steekt u rechtover en loopt het bos- en zandpad verder af. Dit deel hoort al bij natuurgebied De Haere. U loopt langs het hek van Huis Op de Bergen, een oud vervallen gebouw. Het terrein is afgesloten. Na de slagboom over het pad arriveert u in natuurgebied De Haere. De Haere is een uitgestrekt stuifzandgebied op de Veluwe, ten zuidwesten van ’t Harde. Tijdens het eerste deel van het gebied loopt u het makkelijkst via het pad langs de heide. Later kunt u het beste aan de rand van de zandvlakte blijven lopen. Het zand loopt heel zwaar omdat het mul is.
Na de zandvlakte loopt u het bos weer in.
Dit bospad komt uit voor het waterleidinggebouw van Vitens. U loopt om het gebouw en slaat aan het eind van de afrastering linksaf. Het pad gaat verder het bos weer in.
Aan het einde van het bospad staat u in de buitenwijk van ’t Harde. Het zandpad is ten einde. De Burgemeester Ulco de Vriesweg is een asfaltweg. In ’t Harde liggen geen Stolpersteine. Aan het eind van de Burgemeester Ulco de Vriesweg steekt u de drukke Eperweg over en slaat u rechtsaf. Langs deze doorgaande weg loopt u onder het viaduct van snelweg A28 door naar het daarachter gelegen station van ’t Harde.
Route
Etappe 15 van het Westerborkpad loopt van Station Nunspeet naar Station ’t Harde.
Afstand
De totale afstand van de 15e etappe van het Westerborkpad tussen Station Nunspeet en Station ’t Harde is 11,6 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
- Vier Stolpersteine/struikelstenen in Nunspeet.
- Het monument ter ere van het 100-jarige bestaan van het regiment dat in april 1945 Nunspeet bevrijdde: Lord Strathcona’s Horse (Royal Canadians).
- Het oorlogsmonument van Nunspeet met daarop de namen van de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de oorlog in Nederlands-Indië.
- Zes Nederlandse oorlogsgraven, omgeven door een monument. Op het monument staat de tekst: Standvastich is ghebleven mijn hert in teghenspoet. Hier is ook het graf van Opa Bakker, één van de oprichters en helpers van het Verscholen Dorp in de bossen tussen Vierhouten en Nunspeet. Dit monument bezocht u tijdens de 14e etappe. Dhr. Bakker is op 24 februari 1945 op 65-jarige leeftijd door de Duitsers in Varsseveld gefusilleerd.
- Het Vliegermonument dat bestaat uit een propellerblad en een plaquette. Bij het monument bevinden zich de zes oorlogsgraven van het Gemenebest en het graf van Gerrit Hagen uit Nunspeet, die net als zijn broer Tijmen (vermeld op het monument) is omgekomen in mei 1940.
- Natuurgebied De Haere. De Haere is een uitgestrekt stuifzandgebied op de Veluwe, ten zuidwesten van ’t Harde. Een mooi gebied met bossen en heide aan de zijkanten en een grote zandvlakte.
Bereikbaarheid
Het beginpunt Station Nunspeet en eindpunt Station ’t Harde van etappe 15 van het Westerborkpad zijn via Station Amersfoort Centraal of Amersfoort Schothorst met een overstap vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein naar Station Nunspeet en vanaf Station ’t Harde gaat maar 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst.
Overnachten
Westerborkpad etappe 16 : Station 't Harde - Elburg - Station 't Harde
De zestiende etappe van het Westerborkpad begint bij Station ’t Harde.
In ’t Harde aangekomen loopt u het station uit richting het viaduct van snelweg A28. U loopt de Eperweg uit tot aan de Eikenlaan. Een paar meter verderop staat het monument voor Theodore Bachenheimer staat. Dit is een witte, houten davidster met bronzen plaquette. Aan de voet van het monument is een bloemperk aangelegd, omgeven door een laag bakstenen muurtje.
Via de Eikenlaan komt u uit op een rustig bospad. Deze loopt u helemaal rechtdoor. Links liggen op een gegeven moment de bekende dr. Vogeltuinen. Dit stelt niet heel voor. Op het bordje staat dat er een herinrichting plaats vindt die in 2023 klaar moet zijn. Aan het eind van de tuinen slaat u rechtsaf.
Een stukje verderop ligt links Kasteel Zwaluwenberg. Kasteel Zwaluwenberg is een statig landhuis in particulier bezit. In het najaar van 1942 zaten hier de twee Joodse broertjes Nico en Loukie Israëls van 10 en 6 jaar ondergedoken. Ze werden in november 1942 tijdens een huiszoeking ontdekt en meegenomen naar de gevangenis in Zwolle. Ze werden vrijgelaten en weer gevang genomen. Ze kwamen terecht in de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam. Het verzet wist de jongens daar weg te krijgen. Ze hebben op verschillende adressen ondergedoken gezet. De broertjes overleefden de oorlog. Hun ouders overleefden de oorlog niet. Het terrein is niet toegankelijk.
U blijft het bospad tot aan de stenen brug volgen. Hier slaat u linksaf de Broekdijk. Deze weg wordt gesplitst door de drukke N309 die u oversteekt en via het onverharde pad vervolg u uw weg naar Elburg. Vanaf de Broekdijk loopt u langs een doorgaande weg waar redelijk veel verkeer is naar Oostendorp. Direct na het plaatsnaambord slaat u linksaf, de Jukweg op. Aan het eind van de Jukweg, bij het bankje slaat u rechtsaf, het onverharde Puttenerpad op dat een eindje doorkronkelt.
Aan het eind voor de afrastering slaat u rechtsaf. U komt uit bij de grote weg en steekt deze weg over. U volgt de borden bij de rotonde richting vesting Elburg.
Elburg is oorspronkelijk een vissers- en handelsplaats. De Hanzestad lag aan de voormalige Zuiderzee waardoor Elburg leefde van visvangst en de handel. Nu is het toerisme een belangrijke drijfveer voor de economie van Elburg. De haven wordt vooral gebruikt als jachthaven en als museum. Verrassend is dat Elburg ondanks zijn bescheiden oppervlakte van 250 x 350 meter veel musea kent. Het stadje is al een museum. De visserij, smederij en de Joodse geschiedenis staan centraal in de Elburger musea: Museum Elburg (Jufferenstraat 8), Nationaal Orgelmuseum (van Kinsbergenstraat 5), Museum Sjoel Elburg (Graaf Hendriksteeg 2), Bottermuseumwerf De Hellege (Havenkade 39), Visafslag Elburg (Havenkade 1 A), Museumsmederij De Hoefhamer (Smedestraat 22) en Kruidentuin De Groene Kruidhof (Ellestraat).
In de Zuiderwalstraat is de kloostertuin Elburg gevestigd. De kloostertuin is de tuin van Museum Elburg, het vroegere Agnietenklooster. In de Kloostertuin staat kunst.
U vervolgt uw route via het Feithenhof en de smalle straatjes van Elburg. In de Smedestraat kunt u de gratis toegankelijke Museumsmederij De Hoefhamer bezoeken. Hier wordt de Elburger vreugdewipper gesmeed. Deze wordtgebruikt om een flesje (Hoefhamer)bier te openen.
Via de stadswal komt u bij de Joodse begraafplaats. Deze ommuurde Joodse begraafplaats werd al voor 1768 in gebruik genomen. In 1985 werd het monument naast de ingang geplaatst. Hierop staan de namen van de 21 Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog uit Elburg. Op de binnenmuur die ik dus niet kon ziet, was al eerder een gedenkplaat onthuld. Van alle Joodse bewoners van Elburg die in de oorlog gedeporteerd zijn, is niemand teruggekeerd. De Joodse gemeente Elburg werd in 1947 opgeheven.
Weer in Elburg kunt u, mocht u geïnteresseerd zijn, Museum Sjoel bezoeken. Museum Sjoel Elburg is een verhalenmuseum over het (on)gewone dagelijks leven van joodse families die vanaf 1700 in Elburg hebben gewoond. Museum Sjoel Elburg toont de joodse geschiedenis op een boeiende manier. Het gebouw waar het museum is gevestigd was van 1855 tot 1947 de synagoge van Elburg. In de filmzaal wordt een film getoond die is ingesproken door Debby Petter. Het is een korte documentaire over joods Elburg. In de sjoel staat de maquette (schaal 1:10) van de synagoge waar het museum in is ondergebracht. Via negen monitoren hoort u verhalen over het interieur, de gebruiken en de rituelen in de synagoge. Beneden is een tentoonstellingsruimte waar op dat moment de tentoonstelling ‘Rendez-vous’ van Jip van Wijngaarden (misschien wel bekend van haar rol als Anne Frank in een toneelbewerking van Het dagboek van Anne Frank, geregisseerd door Jeroen Krabbé). Deze tentoonstelling was tot en met 3 september 2022 te zien. Onder de vrouwengalerij ziet u de schatkamer en de vitrine met kostbare voorwerpen waaronder de Thorarol.
Entree: Volwassenen: € 7,– per persoon, kinderen t/m 12 jaar: gratis. Museumkaarthouders: gratis. (Prijzen zijn van 2023).
Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 11.00-17.00 uur. Zondag en maandag gesloten.
Adres: Graaf Hendriksteeg 2, 8081 CH Elburg.
Website: Museum Sjoel Elburg
Via de stadswal loopt u door naar de Vischpoort en de haven en terug over de stadswal tot aan de doorgang met de twee leeuwen. Bij deze ingang loopt u Elburg uit. De route gaat via het Bagijnendijkje, door een wijk van Elburg en een rotonde naar de Gerichtenweg en een doodlopende weg, de Stoopschaarweg. U komt op het Puttenerdijkje, een schelpenpad dat deels langs het water loopt.
Aan het eind van het schelpenpad steekt u de Stadsweg over en loopt langs Huisdijk en de lange Nagelhoudsweg naar de Koeweg, wegen die ook door andere weggebruikers als auto’s en fietsers gebruikt worden. Vanaf de Koeweg loopt u via een pad dat later overgaat in een onverhard pad. U komt uit op de Oostloo. Aan de rand van ’t Harde slaat u een bospad in.
Via dit bospad komt u in de buitenwijk van ’t Harde op de Burgemeester Ulco de Vriesweg. Aan het eind van de Burgemeester Ulco de Vriesweg steekt u de drukke Eperweg over en langs deze doorgaande weg loopt u onder het viaduct van snelweg A28 door naar het daarachter gelegen station.
Route
Etappe 16 van het Westerborkpad loopt vanaf Station ’t Harde naar Elburg en terug naar Station ’t Harde.
Afstand
De totale afstand van deze zestiende etappe van het Westerborkpad tussen Station ’t Harde naar Elburg en terug naar Station ’t Harde is 20 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
- Het oorlogsmonument gemaakt van een witte, houten davidster met bronzen plaquette voor Theodore Bachenheimer in ’t Harde.
- Elburg met de Vischpoort, de stadswal, verschillende musea waaronder het Stadsmuseum, de gratis Museumsmederij De Hoefhamer en Museum Sjoel Elburg, het Joodse kerkhof, de Feithenhof, de kloostertuin van het vroegere Agnietenklooster en de Grote- of St. Nicolaaskerk.
Bereikbaarheid
Het begin- en eindpunt Station ’t Harde van etappe 16 van het Westerborkpad is zowel via Station Amersfoort Centraal of Amersfoort Schothorst met een overstap en vanuit Station Zwolle vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein naar en vanaf Station ’t Harde gaat maar 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst en/of Zwolle. Vanuit Amersfoort en Zwolle is de rest van Nederland heel goed per trein bereikbaar.
Overnachten
Westerborkpad etappe 17 : Station 't Harde - Station Wezep
De zeventiende etappe van het Westerborkpad begint ook weer bij Station ’t Harde.
In ’t Harde aangekomen loopt u het station uit richting het viaduct van snelweg A28. Daarachter ligt de Eperweg. Aan de andere kant van het viaduct ligt Restaurant La Place. Tegenover La Place slaat u bij de carpoolplaats ’t Harde rechtsaf en loopt u via het middelste van drie paden het bos in.
U blijft dit pad een stuk volgen en komt uit bij een klein heideveld.
Na het heideveld loopt u weer door het bos.
Na het deel door het bos komt u uit op de Bovendwarsweg. U loopt op een afgescheiden fietspad. Aan het eind van de lange (1,8 kilometer) Bovendwarsweg is een kijktuin gevestigd. Kijktuin Ons Joppe ligt aan de overkant van de straat. Een leuk aangelegde tuin en een Snuffelschuur met curiosa, decoratie tot tuinartikelen. In de grote tuin zijn naast de mooi aangelegde borders en twee vijvers verschillende zitjes waar u even kunt uitrusten. Een deel van de planten is te koop in de hobbykwekerij.
Adres: Ons Joppe, Bovendwarsweg 114, 8096 PS Oldebroek.
Openingstijden: iedere donderdag van 2 juni tot en met 16 september van 10.00 uur tot 16.30 uur. Op andere dagen bij aanwezigheid en op afspraak. Op zondag gesloten.
Entree: gratis.
Website
Aan de overkant van de kijktuin loopt u het bos weer in. Dit is Landgoed Hof van Mullegen.
Het traject van deze etappe van het Westerborkpad loopt hier gelijk aan Klompenpad Vreepad. U blijft dit pad volgen en volgt het bordje Vierschoten. Bij het grote hek bij Vakantiepark Landgoed ’t Loo, een vakantiepark van Landal GreenParks, is een smalle ingang via een openslaande deur in het hek en via een krappe sluis. Het hek lijkt afgesloten en er achter staat verboden toegang maar moet door de openslaande deur en de sluis. Zo komt u op het vakantiepark. U loopt langs een recreatievijver in de richting van de receptie. Aan de andere kant van de centrale gebouwen met receptie en restaurant loopt u via een rotonde met fontein naar de uitgang van het vakantiepark.
Via de Harm Aartsweg loopt u de plaats ’t Loo uit en duikt de bossen weer in.
U loopt hier parallel aan de snelweg A28. Heeft u ooit geweten dat er zo dicht bij de snelweg een wandelpad loopt? Ik niet en ik denk dat de automobilisten ook niet weten dat vlakbij een paar mooie bospaden liggen. Gelukkig voor mens en dier is er wel afzetting met gaas tussen de snelweg en het bos. Het pad gaat hier op en af en is af en toe heel smal.
U komt uit achter een begraafplaats en loopt langs een paar huizen naar de Bovenheigraaf. De Bovenheigraaf is de weg die over de snelweg A28 loopt. Aan de andere kant van het viaduct loopt u Wezep in. De route gaat langs de rand van het dorp over een industrieterrein. Aan het eind van de Industrieweg slaat u rechtsaf de Stationsweg op. U komt uit bij station Wezep, eindpunt van deze 17e etappe.
Route
De zeventiende etappe van het Westerborkpad loopt van Station ’t Harde naar Station Wezep.
Afstand
De totale afstand van de zeventiende etappe van het Westerborkpad vanaf Station ’t Harde naar Station Wezep is 14 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
Tijdens deze etappe was er niet veel te zien. Dit keer geen oorlogsmonumenten, musea, Stolpersteine of Joodse begraafplaatsen. Een leuke onderbreking was Kijktuin Ons Joppe in Oldebroek. De rest van de etappe was grotendeels kilometers door het bos maken.
Bereikbaarheid
Het beginpunt van etappe 17 is Station ’t Harde en het eindpunt van etappe 17 van het Westerborkpad is Station Wezep. Beide stations zijn zowel via Station Amersfoort Centraal of Amersfoort Schothorst met een overstap en vanuit Station Zwolle vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein naar Station ’t Harde en vanaf Station Wezep gaat maar 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst en/of Zwolle. Vanuit Amersfoort en Zwolle is de rest van Nederland heel goed per trein bereikbaar.
Overnachten
In ’t Harde en Wezep zijn een paar accommodaties waar je kunt overnachten.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in ’t Harde en Wezep en omgeving te boeken waar u in de natuur kunt uitrusten van uw wandeling.
Tijdens deze etappe loopt u een stukje over Vakantiepark Landgoed ’t Loo, een vakantiepark van Landal GreenParks. Een leuke uitvalsbasis om een deel van het Westerborkpad te lopen.
Onderweg kunt u natuurlijk ook in B&B’s overnachten.
Westerborkpad etappe 18 : Station Wezep - Hattem
Station Wezep is het begin van de 18e etappe van het Westerborkpad. U loopt vanaf het station langs Gasterij De Zeuven Heuvels en slaat linksaf de Wapenerveldweg in. Al snel gaat de asfaltweg over in een bospad. Dit gebied hoort al de Wezepsche Heide.
De Wezepsche Heide wordt door waterleidingbedrijf Vitens beheerd als een natuurgebied, vooral ook om ervoor te zorgen dat er geen schadelijke stoffen in het grondwater terechtkomen. Sinds 1886 wordt hier schoon drinkwater opgepompt oorspronkelijk om cholera epidemieën te voorkomen. 4,5 miljoen m³ drinkwater per jaar voorziet Wezep en omgeving inclusief Kampen van drinkwater. Eind 1800/begin 1900 was de Wezepsche Heide een groot heidegebied. Nu voorkomen Schotse Hooglanders dat de heide alsmaar verder dichtgroeit. Jonge loofbomen krijgen geen kans. De runderen eten geen jonge dennen, worden deze door vrijwilligers weggehaald. Op de heide leven veel soorten vogels,vossen, wilde zwijnen, reeën, edelherten en dassen. U loopt langs een slagboom en alsmaar rechtdoor door een klaphekje. De Wezepsche Heide is niet groot. Na een tijdje loopt u weer in de bossen.
Na weer een klaphekje komt u uit op een fietspad langs de Keizersweg. U loopt een klein stukje over het fietspad tot aan het eerste pad naar rechts. Dit is een parkeerterrein bij de Vuursteenberg. De Vuursteenberg is een 26 meter hoge heuvel. Het maakt deel uit van een oud smeltwaterterras, dat in de voorlaatste ijstijd ontstaan is door smeltwater dat tussen het ijs en de stuwwal stroomde. U loopt parallel via een bospad aan het fietspad, dat na een tijdje weer uitkomt op het fietspad langs de Keizersweg.
U loopt een stuk rechtdoor, via een viaduct over de snelweg A50 in de richting van Hattem.
Bij de Wachtelenberg slaat u rechtsaf. U wandelt langs een slagboom en volgt een mooi pad door het bos richting het landhuis Molecaten. De naam Molecaten is te danken aan de inrichting van het waterrijke landschap en betekent ‘huisje bij de molen’, die zeer waarschijnlijk een watermolen was. In 1597 wordt hier een papierwatermolen gebouwd. In 1629 wordt dit versterkt huis tijdens het beleg van Hattem door de Spanjaarden gedeeltelijk verwoest. In 1646 wordt op de oude resten van het huis een havezate gebouwd. In 1677 staan er op Molecaten nog twee papiermolens en een korenmolen. Tussen 1690 en 1750 komt Molecaten in bezit van verschillende erfgenamen die het leegstaande huis verwaarlozen. Reinhard van Heeckeren erft in 1750 de ‘havesathe Molencathe’ en gaat zelf in het huis wonen. Na de dood van Reinhard in 1799 raakt Molecaten opnieuw in verval. Robbert, baron van Heeckeren van Molecaten laat vanaf 1824 het familiebezit in neoclassicistische stijl aanpassen. Het huis verandert aanzienlijk, de tuin wordt aangepast en het koetshuis wordt bijgebouwd. Het landgoed Molecaten is nu een geliefd wandelgebied. Sinds 1989 is het huis in erfpacht van de familie Slager. Het huis is gerestaureerd en de tuin heringericht.
Een eindje van het landhuis ziet u nog een oude watermolen. Deze staat naast horecagelegenheid Herberg Molecaten. Via de lange laan en via de Eliselaan en de Stadslaan bereikt u de Stationslaan in Hattem.
Mocht u geïnteresseerd zijn in de Stolpersteine/struikelstenen: In Hattem liggen in dit deel van de route op vier plekken struikelstenen. Voor de twee plekken moet u wel even van de route afwijken.
- Parklaan 18 : 4 Stolpersteine voor Rachel, Mietje, Reintje en Joseph Rozeband.
- Dorpsweg 7 : 1 Stolperstein voor Jacob Jan Hoogers, een weigeraar voor werken in Duitsland.
- Achterstraat 24 : 3 Stolpersteine voor Mozes, Betje en Salomon van Gelderen.
- Achterstraat 37a : 4 Stolpersteine voor Michel, Betje, Abraham en Andries Klatser.
Via de rotonde loopt u via de Hoopjesweg naar de Kerkhofdijk. Aan de Kerkhofdijk ligt de Algemene begraafplaats van Hattem. Op deze Algemene begraafplaats van Hattem is een hoek ingericht als Joodse begraafplaats. Deze plek ligt achter een heg direct aan de dijk. Vanaf de weg kun je de stenen zien. Er staan niet heel veel stenen. Wel een indrukwekkende plaats, zeker als u leest dat op deze Joodse begraafplaats het graf van het echtpaar Van Gelder-Bakker staat met op de steen de tekst: ‘Zij kwamen na een kommervolle strijd om behoud, op noodlottige wijze om het leven.’ De Van Gelders woonden aan de Achterstraat in Hattem, waar ze een textielzaak runden. Het gezin zat tijdens de oorlog op verschillende adressen ondergedoken. Vooral Elisabeth Bakker kon het ondanks vele waarschuwingen niet laten haar kinderen op hun onderduikadressen op te zoeken. Zij realiseerde zich niet dat ze daarmee het leven van alle betrokkenen in gevaar bracht. Uiteindelijk zag de ondergrondse geen andere uitweg dan het echtpaar te doden. Dit gebeurde op 22 april 1944.
Na uw eventuele bezoek aan het Joodse kerkhof loopt u door naar Hattem, het einddoel van etappe 18 van het Westerborkpad. Het Daendelspoortje is de entree van Hattem. Hattem is een Hanzestad aan de IJssel. In 891 werd het al genoemd. De stad, strategisch van belang voor de hertogen van Gelre, was aangesloten bij het Hanzeverbond. Dat was een samenwerkingsverband van handelaren met als doel uitbreiding en bescherming van de handel. Hattem, Elburg en Harderwijk zijn de drie Hanzesteden op de Veluwe. In de 14e en 15e eeuw had het Hanzeverbond wel 150 leden in Duitsland, Nederland, Scandinavië, Polen, Vlaanderen en zelfs Spanje en Portugal. Er werd vooral gehandeld in zout, vis, granen, hout, bier, wijn, laken, bijenwas en pelzen.
U kunt na deze korte wandeling Hattem nog verkennen. Aan de Achterstraat bevindt zich de Synagoge van Hattem. De Joodse gemeente van Hattem bestond al vanaf de 18e eeuw maar was in 1790 zo gekrompen dat de synagoge niet meer werd gebruikt. Een minjan, het minimaal benodigde tiental mannen voor een dienst, kon niet langer bijeengebracht worden. Pas in 1887 was er in Hattem formeel weer sprake van een Joodse gemeente die bijeen kwam in een nieuwe synagoge aan de Achterstraat. Van de Hattemse Joodse gemeenschap overleefden slechts zeven personen de Tweede Wereldoorlog. Ze hebben dit aan het onderduiken te danken. Ter nagedachtenis aan de slachtoffers zijn de namen aangebracht op de gevel van de synagoge. De synagoge is, helaas, niet te bezoeken, omdat het gebouw een andere functie heeft.
Er is genoeg te zien in het oude centrum. Mocht u geïnteresseerd zijn in musea, binnen de stadsmuren liggen maar liefst drie musea: het Voermanmuseum, het Anton Pieck Museum en het Nederlands Bakkerijmuseum. Alle drie musea zijn gratis toegankelijk als u een museumkaart heeft.
Anton Pieck Museum
Anton Pieck is bekend als ontwerper van het sprookjesbos van de Efteling, van kalenderplaten en van boekillustraties. Anton Pieck beheerste ook veel grafische technieken. In het Anton Pieck Museum ziet u wie Anton Pieck was en waarom zijn werk behoort tot het Nederlands kunsthistorisch erfgoed. In het Anton Pieck Museum zijn 3 tentoonstellingen: een permanente expositie en twee tijdelijke exposities. Toen ik er was waren dit de exposities Hans en Grietje en het Atelier met Loes Riphagen. In de permanente expositie ziet u de originele werkhoek van Anton Pieck met zijn middeleeuwse stoel, de tafel uit zijn ouderlijk huis, zijn boekenkast en zijn tekenmateriaal en allerhande attributen en snuisterijen waarmee hij zich graag omringd zag, liggen op tafel klaar om gebruikt te worden. Aan de muren hangen bekende illustraties in de herkenbare ‘Anton Pieck-stijl’ en de verzameling olieverven, kalenderplaten, grafische kunstwerken, kwartierschetsen en reistekeningen. Beneden staat de originele etspers van Anton Pieck waar hij jarenlang zijn etsen, gravures en droge naalden afdrukte.
Entree: Volwassenen: € 10,– per persoon, kinderen 4 t/m 12 jaar: € 3,50, kinderen t/m 3 jaar: gratis. 65+ € 9,– per persoon. Museumkaarthouders: gratis. (Prijzen zijn van 2023).
Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur. Zondag van 13.00-17.00 uur. Maandag gesloten, m.u.v. schoolvakanties.
Adres: Noordwal 31, 8051 ES Hattem.
Website: Anton Pieck Museum
Nederlands Bakkerijmuseum
Het Nederlands Bakkerijmuseum is een museum over de geschiedenis van de bakkerij. Het museum is verdeeld over vijf verschillende gebouwen. Aan beide kanten van de weg staan twee laatmiddeleeuwse stadsboerderijen die door een tunnel met elkaar zijn verbonden. In de andere gebouwen bevinden zich de bakkerswinkel uit grootmoedertijd, de moderne bakkerij (waar het brood en banket voor de horeca en de winkel van het museum dagelijks vers wordt bereid) en in het pand met rode luikjes bevindt zich een poffertjessalon uit grootmoeders tijd. In het museumtheater laat de bakker zien hoe u diverse broodfiguren maakt. Dit gebeurt met de nodige humor. Leuk om te zien en zeker leuk voor kinderen. Het Bakkerijmuseum is een belevingsmuseum. U wordt meegenomen in de 150 jaar oude bakkerij, u ziet hier hoe de mensen vroeger leefden en werkten en hoe het leven er in de 19e eeuw als bakker uit zag. Leuk zijn ook de bakkersbenodigheden voor het maken van speculaas, sinterklaaslekkernijen en chocolade. Voor kinderen is er een speurtocht door het museum.
Entree: Volwassenen: € 10,– per persoon, kinderen 4 t/m 12 jaar: € 8,50 kinderen t/m 3 jaar: gratis. 65+ € 9,– per persoon. Museumkaarthouders: gratis. (Prijzen zijn van 2023).
Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur. Zondag en maandag gesloten. De bakkerswinkel is op elke zaterdag geopend van 07.30-12.00 uur.
Adres: Kerkhofstraat 13, 8051 GG Hattem.
Website: Nederlands Bakkerijmuseum
Deze etappe eindigt op de Dorpsweg. Wilt u met de bus naar Zwolle wandelt u via de Dijkpoort naar de bushalte aan de Geldersedijk.
Route
De achttiende etappe van het Westerborkpad loopt van Station Wezep naar Hattem.
Afstand
De totale afstand van de achttiende etappe van het Westerborkpad van Station Wezep naar Hattem is 8,5 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
Tijdens deze 18e etappe was er genoeg te zien onderweg:
- Wezepscheheide: De Wezepsche Heide wordt door waterleidingbedrijf Vitens beheerd als een natuurgebied, vooral ook om ervoor te zorgen dat er geen schadelijke stoffen in het grondwater terechtkomen. Op de Wezepsche Heide lopen Schotse Hooglanders die voorkomen dat de heide alsmaar verder dichtgroeit. Op de heide leven veel soorten vogels,vossen, wilde zwijnen, reeën, edelherten en dassen.
- Landgoed Molecaten: De naam Molecaten is te danken aan de inrichting van het waterrijke landschap en betekent ‘huisje bij de molen’, die zeer waarschijnlijk een watermolen was. Het landgoed Molecaten is nu een geliefd wandelgebied. Sinds 1989 is het huis in erfpacht van de familie Slager. Het huis is gerestaureerd en de tuin heringericht.
- Anton Pieck Museum: Anton Pieck is bekend als ontwerper van het sprookjesbos van de Efteling. Daarnaast is hij bekend van kalenderplaten en van boekillustraties. Anton Pieck beheerste ook veel grafische technieken. In het Anton Pieck Museum ziet u wie Anton Pieck was en waarom zijn werk behoort tot het Nederlands kunsthistorisch erfgoed. In het Anton Pieck Museum zijn 3 tentoonstellingen: een permanente expositie en twee tijdelijke exposities.
- Nederlands Bakkerijmuseum: Het Nederlands Bakkerijmuseum is een museum over de geschiedenis van de bakkerij. Het museum is verdeeld over vijf verschillende gebouwen. Aan beide kanten van de weg staan twee laatmiddeleeuwse stadsboerderijen die door een tunnel met elkaar zijn verbonden. In de andere gebouwen bevinden zich de bakkerswinkel uit grootmoedertijd, de moderne bakkerij (waar het brood en banket voor de horeca en de winkel van het museum dagelijks vers wordt bereid) en in het pand met rode luikjes bevindt zich een poffertjessalon uit grootmoeders tijd.
- Het centrum van Hanzestad Hattem met zijn oude gebouwen en Joodse synagoge.
- Joodse Begraafplaats: Op de Algemene begraafplaats van Hattem is een hoek ingericht als Joodse begraafplaats.
- Stolpersteine/struikelstenen in Hattem: op vier plekken in en rond het centrum van Hattem liggen Stolpersteine.
Bereikbaarheid
Het beginpunt Station Wezep van etappe 18 van het Westerborkpad is via Station Zwolle en Station Amersfoort Centraal vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein rijdt 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst en/of Zwolle. Vanuit Amersfoort en Zwolle is de rest van Nederland heel goed per trein bereikbaar.
Vanuit Hattem neemt u buslijn 204 van Keolis vanaf de bushalte Hattem Centrum aan de Geldersedijk. Deze bus rijdt in een kwartier naar Station Zwolle. Vanuit Zwolle kunt u de rest van Nederland bereiken.
Overnachten
In Wezep en Hattem zijn een paar accommodaties waar u kunt overnachten. De meeste accommodaties in Hattem liggen buiten het centrum. Aparthotel Hattem aan de Ridderstraat is het enige hotel in de binnenstad.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Wezep en Hattem en omgeving te boeken waar u in de natuur kunt uitrusten van uw wandeling.
Onderweg kunt u ook in B&B’s overnachten.
Westerborkpad etappe 19 : Hattem - Station Zwolle
Hanzestad Hattem is het begin van de 19e etappe van het Westerborkpad. Als u met de bus reist, komt u aan bij de bushalte Hattem-Centrum aan de Geldersedijk. Via de Dijkpoort loopt u het centrum van Hattem in.
Hattem is een Hanzestad aan de IJssel. In 891 werd het al genoemd. De stad, strategisch van belang voor de hertogen van Gelre, was aangesloten bij het Hanzeverbond. Dat was een samenwerkingsverband van handelaren met als doel uitbreiding en bescherming van de handel. Hattem, Elburg en Harderwijk zijn de drie Hanzesteden op de Veluwe. Het begin van de Hanze begon rond 1150 als rondreizende Duitse kooplieden deel nemen in de handel op de Oostzee. Deze groepen kooplieden werden ‘Hansa’ genoemd. Het doel was om ver van huis vrij en rustig te kunnen handelen. In de 14e en 15e eeuw had het Hanzeverbond wel 150 leden in Duitsland, Nederland, Scandinavië, Polen, Vlaanderen en zelfs Spanje en Portugal. Er werd vooral gehandeld in zout, vis, granen, hout, bier, wijn, laken, bijenwas en pelzen. Hattem is een leuke plaats om een mooie wandeling te maken, te winkelen en of om de drie musea te bezoeken. Het programma ‘Het verhaal van Nederland’ ingesproken door Daan Schuurmans heeft ook aandacht geschonken aan Hattem. De aflevering ging over de geboorte van de Bataafse Republiek. Hattem heeft eind 18e eeuw een belangrijke rol in het ontstaan van de Bataafse Republiek.
Ook dit is een korte etappe en als u wilt heeft u deze etappe genoeg tijd om Hattem te verkennen, mocht u dat nog niet gedaan hebben. Er is genoeg te zien in het oude centrum. Mocht u geïnteresseerd zijn in musea, binnen de stadsmuren liggen maar liefst drie musea: het Voermanmuseum, het Anton Pieck Museum en het Nederlands Bakkerijmuseum. Alle drie musea zijn gratis toegankelijk als u een museumkaart heeft.
Nederlands Bakkerijmuseum
Het Nederlands Bakkerijmuseum is een museum over de geschiedenis van de bakkerij. Het museum is verdeeld over vijf verschillende gebouwen. Aan beide kanten van de weg staan twee laatmiddeleeuwse stadsboerderijen die door een tunnel met elkaar zijn verbonden. In de andere gebouwen bevinden zich de bakkerswinkel uit grootmoedertijd, de moderne bakkerij (waar het brood en banket voor de horeca en de winkel van het museum dagelijks vers wordt bereid) en in het pand met rode luikjes bevindt zich een poffertjessalon uit grootmoeders tijd. In het museumtheater laat de bakker zien hoe u diverse broodfiguren maakt. Dit gebeurt met de nodige humor. Leuk om te zien en zeker leuk voor kinderen. Het Bakkerijmuseum is een belevingsmuseum. U wordt meegenomen in de 150 jaar oude bakkerij, u ziet hier hoe de mensen vroeger leefden en werkten en hoe het leven er in de 19e eeuw als bakker uit zag. Leuk zijn ook de bakkersbenodigheden voor het maken van speculaas, sinterklaaslekkernijen en chocolade. Voor kinderen is er een speurtocht door het museum.
Entree: Volwassenen: € 10,– per persoon, kinderen 4 t/m 12 jaar: € 8,50 kinderen t/m 3 jaar: gratis. 65+ € 9,– per persoon. Museumkaarthouders: gratis. (Prijzen zijn van 2023).
Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur. Zondag en maandag gesloten. De bakkerswinkel is op elke zaterdag geopend van 07.30-12.00 uur.
Adres: Kerkhofstraat 13, 8051 GG Hattem.
Website: Nederlands Bakkerijmuseum
Anton Pieck Museum
Anton Pieck is bekend als ontwerper van het sprookjesbos van de Efteling, van kalenderplaten en van boekillustraties. Anton Pieck beheerste ook veel grafische technieken. In het Anton Pieck Museum ziet u wie Anton Pieck was en waarom zijn werk behoort tot het Nederlands kunsthistorisch erfgoed. In het Anton Pieck Museum zijn 3 tentoonstellingen: een permanente expositie en twee tijdelijke exposities. Toen ik er was waren dit de exposities Hans en Grietje en het Atelier met Loes Riphagen. In de permanente expositie ziet u de originele werkhoek van Anton Pieck met zijn middeleeuwse stoel, de tafel uit zijn ouderlijk huis, zijn boekenkast en zijn tekenmateriaal en allerhande attributen en snuisterijen waarmee hij zich graag omringd zag, liggen op tafel klaar om gebruikt te worden. Aan de muren hangen bekende illustraties in de herkenbare ‘Anton Pieck-stijl’ en de verzameling olieverven, kalenderplaten, grafische kunstwerken, kwartierschetsen en reistekeningen. Beneden staat de originele etspers van Anton Pieck waar hij jarenlang zijn etsen, gravures en droge naalden afdrukte.
Entree: Volwassenen: € 10,– per persoon, kinderen 4 t/m 12 jaar: € 3,50, kinderen t/m 3 jaar: gratis. 65+ € 9,– per persoon. Museumkaarthouders: gratis. (Prijzen zijn van 2023).
Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur. Zondag van 13.00-17.00 uur. Maandag gesloten, m.u.v. schoolvakanties.
Adres: Noordwal 31, 8051 ES Hattem.
Website: Anton Pieck Museum
Deze etappe begint weer op de Dorpsweg. Vanaf de Dorpsweg loopt u de Achterstraat in. bij de Achterstraat. In de Achterstraat liggen op twee plekken Stolpersteine. Mocht u geïnteresseerd zijn in de Stolpersteine/struikelstenen. Ook aan de Dorpsweg, net buiten het centrum, ligt een Stolperstein.
- Achterstraat 24 : 3 Stolpersteine voor Mozes, Betje en Salomon van Gelderen.
- Achterstraat 37a : 4 Stolpersteine voor Michel, Betje, Abraham en Andries Klatser.
- Dorpsweg 7 : 1 Stolperstein voor Jacob Jan Hoogers, een weigeraar voor werken in Duitsland.
Aan de Achterstraat 33 bevindt zich de Synagoge van Hattem. De Joodse gemeente van Hattem bestond al vanaf de 18e eeuw maar was in 1790 zo gekrompen dat de synagoge niet meer werd gebruikt. Een minjan, het minimaal benodigde tiental mannen voor een dienst, kon niet langer bijeengebracht worden. Pas in 1887 was er in Hattem formeel weer sprake van een Joodse gemeente die bijeen kwam in een nieuwe synagoge aan de Achterstraat. Van de Hattemse Joodse gemeenschap overleefden slechts zeven personen de Tweede Wereldoorlog. Ze hebben dit aan het onderduiken te danken. Ter nagedachtenis aan de slachtoffers zijn de namen aangebracht op de gevel van de synagoge. De synagoge is, helaas, niet te bezoeken, omdat het gebouw een andere functie heeft.
Aan het eind van de Achterstraat slaat u linksaf de Kruisstraat in, langs de Dijkpoort en loopt de Noordwal op, de straat waar het Anton Pieck Museum gevestigd is. Halverwege de Noordwal steekt een bruggetje over en loopt u het oude centrum van Hattem uit via de Kleine Gracht, langs een school en via de Hof van Blom naar de Hollewand. Deze straat loopt u uit tot aan een paar bruggetjes. Deze bruggetjes steekt u over en wandelt via een grindpad aan de Geldersedijk langs een oorlogsmonument aan de dijk. Dit monument herdenkt 6 personen die hier op 4 april 1945 geëxecuteerd zijn door de Duitsers.
Aan het eind van het grindpad klimt u een trappetje op en u vervolgt uw weg via het fietspad langs de Geldersedijk. Vlak voor de spoorbrug loopt u langs één van de 3 brugkazematten/rivierkazematten. In dit geval is het Rivierkazemat Zwolle-Zuid. De andere kazematten zijn Zwolle-Noord en Zwolle-Midden. De drie kazematten maakten deel uit van de IJssellinie tijdens de Duitse inval in 1940.
Om aan de overkant van de IJssel en in de provincie Overijssel te komen, steekt u de rode spoorbrug over. Een eindje verderop liggen nog twee bruggen om Zwolle in en uit te komen. Een is IJsselbrug en daarachter de brug die deel uitmaakt van snelweg A28. De brug is ongeveer een kilometer lang.
Aan de andere kant van de spoorbrug loopt u onder het spoor door. U komt uit in Park Het Engelse Werk. Dit park is het best bezochte en oudste park van Zwolle. Het park is vanaf de eerste helft van de 19e eeuw aangelegd op voormalige vestingwerken. Het park is een rijksmonument. In 1828 begon men er met de aanleg van een wandelplaats. Vroeger had het de naam Het Nieuwe Werk, dat werd veranderd in de naam Engelse Werk. Dit vanwege de toepassing van de Engelse landschapsstijl in het park. In het park zijn her en der nog delen van de voormalige vestingwerken te zien. In het park Het Engelse Werk bevindt zich een monument voor 6 personen die hier op 3 oktober 1944 gefusilleerd zijn. Dit monument ligt verscholen op een veldje achter Restaurant het Engelse Werk.
Tussen het park en de Katerveersluizen heeft u een mooi zicht op de drie bruggen over de IJssel.
U loopt tussen twee witte huizen door naar de ophaalbruggen bij de Katerveersluizen. Deze sluizen liggen op de plek waar de Willemsvaart en de IJssel samenkomen. De Willemsvaart was de verbinding met de stad en de IJssel waar ze in Zwolle eeuwen op gewacht hadden. De Katerveersluizen zijn een combinatie van een vestingwerk en een waterbouwkundig werk. Het sluizencomplex maakt onderdeel uit van een schans die behoort tot de in 1598 aangelegde Zwolse linies. In de kleine sluis geeft een steen aan dat deze sluis gebouwd is tussen 1818-1819. De doorvaarbreedte is ongeveer 6 meter. Over de sluis bevindt zich een enkele ophaalbrug uit 1873. De grote sluis heeft een doorvaarbreedte van ongeveer 12 meter met daarover een dubbele ophaalbrug uit 1873. De bruggen zijn gemaakt van geconstrueerd ijzer. Beide sluizen hebben fraaie binnensluisdeuren in de landhoofden. Een mooi sluizencomplex.
Via de Oude Veerweg wandelt u in de richting van de Spoolderbergbrug en de Thijssenbrug. Voor het viaduct loopt u via het Vijverbergpad onder het viaduct door Zwolle in. Aan de andere kant van het viaduct volgt u de weg naar het centrum. Dit is de Veerallee. In een zijstraat liggen 4 Stolpersteine in de Koningin Sophiastraat nr. 36. Dit zijn de Stolpersteine van Georg, Johanna en Helmut Deutschkron en Helene Lion.
Aan de Veerallee nr. 30 (is nu Delta Wonen) staat het gebouw van het gymnasium Celeanum dat herinnert aan het feit dat op 2 en 3 oktober 1942 de Joodse werkkampen in Nederland werden ontruimd. Behalve de Joodse dwangarbeiders werden, onder de noemer ‘gezinshereniging’, ook hun gezinnen naar kamp Westerbork overgebracht. Om die reden diende een grote groep Joodse vrouwen, kinderen en een groep achtergebleven mannen uit Zwolle zich te melden in het gymlokaal van het gymnasium Celeanum aan de Veerallee. Vanuit dit gebouw zijn ze op 3 oktober 1942 naar het station gebracht, vanwaar de trein naar kamp Westerbork vertrok. De meerderheid zou na korte tijd doorgestuurd worden naar Auschwitz. Het kunstwerk ‘Rozenboom’ van Iris le Rütte werd ter nagedachtenis aan de Jodenvervolging opgericht in de tuin van het voormalige gymnasium. Onder het kunstwerk staat een bordje met de tekst ‘Vruchten en bloemen dragen op elke grond waar men geplant is, zou dat niet de bedoeling zijn?’ De tekst komt uit het dagboek van Etty Hillesum, geschreven op 2 december 1942. In haar dagboek verwoordde Etty Hillesum haar persoonlijke, innerlijke ontwikkeling te midden van de turbulentie van de Tweede Wereldoorlog en de absurditeiten van de holocaust. Zij werd in 1943 in concentratiekamp Auschwitz vermoord. Daarna werd haar dagboek, na die van Anne Frank, het bekendste dagboek uit de Tweede Wereldoorlog.
Bij de Koningin Wilhelminalaan steekt u de straat over en loopt u verder aan de andere kant van het water naar de spoorwegovergang. Bij de verkeerslichten slaat u rechtsaf, de Westerlaan in. Hier zouden voor nr. 44 (voor Jozef en Hendrina de Groot) en nr. 16 Stolpersteine (voor Abraham en Theodora Hekscher) moeten liggen maar ze liggen er niet. Waarschijnlijk zijn ze verwijderd vanwege werkzaamheden en op dat moment waren ze nog niet teruggeplaatst. Aan het eind van de straat komt u uit bij het Station van Zwolle. Voor het station staat een beeld van Johan Rudolph Thorbecke. Hij wordt als de grondlegger van het parlementarisme in Nederland beschouwd. Het beeld staat hier in Zwolle omdat hij in 1798 in Zwolle is geboren.
Route
De negentiende etappe van het Westerborkpad loopt van Hattem naar Station Zwolle.
Afstand
De totale afstand van de negentiende etappe van het Westerborkpad vanaf Hattem naar Station Zwolle is 7,9 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
Tijdens deze 19e etappe was er ook weer genoeg te beleven onderweg.
- Nederlands Bakkerijmuseum: Het Nederlands Bakkerijmuseum is een museum over de geschiedenis van de bakkerij. Het museum is verdeeld over vijf verschillende gebouwen. Aan beide kanten van de weg staan twee laatmiddeleeuwse stadsboerderijen die door een tunnel met elkaar zijn verbonden. In de andere gebouwen bevinden zich de bakkerswinkel uit grootmoedertijd, de moderne bakkerij (waar het brood en banket voor de horeca en de winkel van het museum dagelijks vers wordt bereid) en in het pand met rode luikjes bevindt zich een poffertjessalon uit grootmoeders tijd.
- Anton Pieck Museum: Anton Pieck is bekend als ontwerper van het sprookjesbos van de Efteling. Daarnaast is hij bekend van kalenderplaten en van boekillustraties. Anton Pieck beheerste ook veel grafische technieken. In het Anton Pieck Museum ziet u wie Anton Pieck was en waarom zijn werk behoort tot het Nederlands kunsthistorisch erfgoed. In het Anton Pieck Museum zijn 3 tentoonstellingen: een permanente expositie en twee tijdelijke exposities.
- Het centrum van Hanzestad Hattem met zijn oude gebouwen en Joodse synagoge.
- Stolpersteine/struikelstenen in Hattem en Zwolle: op drie plekken in en rond het centrum van Hattem liggen Stolpersteine. In Zwolle zouden op drie plekken Stolpersteine moeten liggen, maar ik heb maar 1 plek gevonden.
- Oorlogsmonument aan de Geldersedijk. Dit monument herdenkt 6 personen die hier op 4 april 1945 geëxecuteerd zijn door de Duitsers.
- Spoorbrug over de IJssel tussen Hattem en Zwolle.
- Park Engelse Werk in Zwolle met het oorlogsmonument voor 6 personen die hier op 3 oktober 1944 gefusilleerd zijn.
- Katerveerse sluizen. Deze sluizen liggen op de plek waar de Willemsvaart en de IJssel samenkomen. Dit is aan de rand van Zwolle.
Bereikbaarheid
Om het beginpunt van deze negentiende etappe te bereiken reist u naar Station Zwolle om daar buslijn 203 van Keolis naar bushalte Hattem Centrum te nemen. Deze busrit duurt ongeveer een kwartier.
De terugreis gaat vanaf Station Zwolle. Vanuit Zwolle kunt u de rest van Nederland bereiken.
Overnachten
In Hattem zijn een paar accommodaties waar u kunt overnachten. De meeste accommodaties in Hattem liggen buiten het centrum. Aparthotel Hattem aan de Ridderstraat is het enige hotel in de binnenstad van Hattem. In Zwolle zijn genoeg accommodaties te vinden waar u kunt overnachten.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Hattem en Zwolle en omgeving te boeken waar u in de natuur kunt uitrusten van uw wandeling.
Onderweg kunt u ook in B&B’s overnachten
Volledige route en routeboekje
De volledige route van het Westerborkpad staat ook op Wandelnet.
Ik maak tijdens het wandelen van het Westerborkpad gebruik van het boekje Westerborkpad, in het spoor van de jodenvervolging.
Op de kaarten in dit artikel staan per etappe de plekken met Stolpersteine/struikelstenen op de route tussen Station Nunspeet en Station Zwolle ingetekend. Ook zijn er links toegevoegd van twee websites waar u informatie over de betreffende struikelstenen en herdenkingsstenen kunt vinden: TracesofWar en Stolpersteine App.
Meer lezen en meer foto's
- Westerborkpad etappe 0 t/m 4 : Amsterdam Centraal Station – Station Naarden-Bussum en Foto’s van de etappes 0 t/m 4 van het Westerborkpad : Amsterdam Centraal Station – Station Naarden-Bussum
- Westerborkpad etappe 5 t/m 9 : Station Naarden-Bussum – Station Amersfoort Schothorst en Foto’s van de etappes 5 t/m 9 van het Westerborkpad : Station Naarden-Bussum – Station Amersfoort Schothorst
- Westerborkpad etappe 10 t/m 14 : Station Amersfoort Schothorst – Station Nunspeet en Foto’s van de etappes 10 t/m 14 van het Westerborkpad : Station Amersfoort Schothorst – Station Nunspeet
Bewaar op Pinterest
