Ik neem regelmatig deel aan instawalks/instameets. Deze instameet verkent een deel van het Waterliniepad.
Met deze instameets Waterliniepad maak ik kennis met de bijzondere plekken aan zowel de Stelling van Amsterdam als de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De organisatie van deze instameet ligt in handen van Instameet Holland.
In dit artikel leest u alles over de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Inhoudsopgave
Nieuwe Hollandse Waterlinie
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is 3 tot 5 kilometer breed en een totale lengte van 85 kilometer. De Nieuwe Hollandse Waterlinie bestaat uit 45 forten, 6 vestingsteden (Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem), 2 kastelen, 100 militaire sluizen, 85 mitrailleurkazematten en meer dan 700 betonnen schuilplaatsen en kazematten.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Ligging
De Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt van het eiland Pampus in het IJsselmeer tot aan de Biesbosch.
Geschiedenis
De Nieuwe Hollandse Waterlinie was een vervanging van de Hollandse Waterlinie, die uit het einde van de 17e eeuw stamde. Sinds 1871 draagt het de naam de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Bij de nieuwe linie valt Utrecht binnen de linie, iets wat bij de oude linie niet het geval was.
Aan het eind van de 18e eeuw werd gepleit voor een verschuiving van de Oude Hollandse Waterlinie naar het oosten, zodat ook Utrecht binnen de linie zou vallen. Napoleon wilde met dit plan Amsterdam kunnen verdedigen. Na de val van Napoleon besloot Koning Willem I dat het plan uitgevoerd moest worden.
De bouw werd pas in 1870 voltooid. Later werd er veel aan de forten verbouwd. Munitie en geschut werden steeds veranderd waardoor de forten ook telkens verbouwd moesten worden om hier tegen bestand te zijn. Ieder fort moest voldoen aan specifieke eisen en zijn daarom uniek.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie maakte tussen 1815 en 1940. Het westen van Nederland onbereikbaar voor de vijand. Militairen konden in oorlogstijden het gebied onder water zetten. Het land werd voor de vijand onbereikbaar omdat paarden, voertuigen en soldaten er niet door konden en voor boten was het water te ondiep.
In het verleden is het drie keer gebeurd dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie klaar werd gemaakt: in 1870 tijdens de Frans-Duitse oorlog, tijdens de Eerste Wereldoorlog tussen 1914 en 1918 en in 1939-1940 aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. In 1940 werd duidelijk dat het hele systeem verouderd was. Vliegtuigen bestonden al en de Duitsers vlogen er zo overheen. De Duitsers hebben delen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in 1944 onder water gezet om de bevrijders van ons land tegen te houden.
De forten zijn laag gebouwd. Ze zien eruit als een verhoging van het landschap, meestal begroeid met bomen en struiken. De voorkant was bedekt met een dikke laag aarde. Dit moest het vijandelijk geschut opvangen. De achterkant, het bouwkundige deel, ligt vaak beneden het maaiveld en alleen van dichtbij te bekijken. Bij veel forten zijn informatieborden geplaatst om mensen erop te attenderen dat ze bij een fort langslopen/-rijden.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is nog deels intact. Bijna alle forten staan er nog. Sommige forten zijn gerestaureerd en anderen worden bijv. voor cultuur of oefencentrum voor de Mobiele Eenheid gebruikt. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is nu een Rijksmonument.
Nu is de Nieuwe Hollandse Waterlinie een recreatiegebied. In de sommige forten zijn restaurants ingericht.
De Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie staan sinds 2021 samen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De Stelling van Amsterdam stond al op deze lijst. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is toegevoegd aan deze lijst als uitbreiding van de Stelling van Amsterdam. Ze staan nu onder de Hollandse Waterlinies op deze lijst.
Bezienswaardig
Een paar leuke plekken zijn: Fort bij Rijnauwen (het grootste vestingwerk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie), Fort bij Vechten (met het Waterliniemuseum: een interactieve ontdekkingstocht door de Nieuwe Hollandse Waterlinie), eiland Pampus, het Muiderslot, Fort Vechten, Fort Asperen, Vesting Naarden, Fort Vuren en Slot Loevestein.
De stelling bestaat uit 46 forten en batterijen. Hieronder staan ze voor u op een rijtje:
Vesting Naarden
Muiderslot met wal
Muizenfort in Muiden
Westbatterij in Muiden
Batterij de Roskam (geheel verdwenen)
Fort Uitermeer
Fort Hinderdam
Fort Kijkuit
Fort Spion
Fort Nieuwersluis
Batterij op de westelijke Vechtoever (geheel verdwenen)
Fort bij Tienhoven (redoute aan de Tienhovense Vaart)
Fort Maarsseveen
Fort aan de Klop
Fort De Gagel
Fort op de Ruigenhoekse Dijk
Fort Blauwkapel
Fort op de Voordorpse Dijk
Fort De Bilt
Werken bij Griftenstein
Fort Hoofddijk
Fort Vossegat
Lunet IV
Gedekte gemeenschapswegen rond Utrecht (nagenoeg geheel verdwenen)
Fort bij Rijnauwen
Infanteriestelling tussen Rijnauwen en Vechten (aangelegd tussen 1914 en 1918)
Fort bij Vechten
Fort bij ’t Hemeltje
Batterijen aan de Overeindseweg
De Plofsluis in het Amsterdam-Rijnkanaal
Fort Jutphaas
Fort Vreeswijk
Werk aan de Waalse Wetering
Batterij aan de noordelijke Lekdijk (geslecht)
Fort Honswijk (Fort Willem II), Honswijk (Houten)
Lunet aan de Snel
Gedekte Gemeenschapsweg bij Fort Honswijk
Werk aan de Korte Uitweg
Werk aan de Groeneweg (aangelegd tussen 1914 en 1918)
Batterijen aan de zuidelijke Lekdijk
Fort Everdingen
Infanteriestelling voor Fort Everdingen (aangelegd tussen 1914 en 1918)
Werk aan het Spoel
Geschutsbanken achter de Diefdijk
Werk op de spoorweg bij de Diefdijk
Batterij aan de Diefdijk (geslecht)
Gemaal en sluis “De oude Horn”
Batterijen aan de Meerdijk
Fort Asperen
Wapenplaats bij Asperen
Batterij aan de Nieuwe Lingedijk
Fort bij Herwijnen (Fort bij de Nieuwe Steeg)
Fort Vuren
Batterijen bij Dalem
Vesting Gorinchem
Batterij aan de Broekse Sluis
Batterij aan de Krinkelwinkel
Slot Loevestein
Batterij onder Brakel
Batterij onder Poederoijen
Geschutstanden op de dam in de Maas (niet meer aanwezig)
Vesting Woudrichem
Fort bij Giessen
Batterij in de Postweide bij Woudrichem (geheel verdwenen)
Fort Altena
Batterij achter het Fort aan de Uppelse Dijk (geheel verdwenen)
Fort Bakkerskil
Fort bij het Steurgat
Fort Pannerden
Er is een Waterliniepad, een wandelroute van 350 kilometer langs de twee verdedigingslinies: de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. U loopt hier dichtbij de randstad door een schitterende natuur en langs mooie forten en vestingsteden. U komt, als u deze route loopt, langs 95 forten.
Praktische informatie
Overige informatie
- Bij verschillende forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie is het mogelijk om in het fortrestaurant een kop koffie/thee te drinken, te lunchen, te borrelen of te dineren.
- Bij verschillende forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie is het mogelijk om te overnachten.
- Op de website van de Nieuwe Hollandse Waterlinie staan verschillende fiets-, wandel- en vaarroutes.
- Natuurmonumenten beheert verschillende forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie: Fort Nieuwersluis, Fort Kijkuit, Fort Hinderdam, Rietlanden en water bij Fort Uitermeer. Fort Hinderdam en Fort Uitermeer maken ook deel uit van de Stelling van Amsterdam.
Van de Nieuwe Hollandse Waterlinie heb ik het Fort Uitermeer, Vestingstad Muiden met de Westbatterij, het Muizenfort en het Muiderslot (mijn artikelen over Muiden verschijnen binnenkort), Vestingstad Weesp met het Torenfort aan de Ossenmarkt, Fort bij Vechten in Bunnik, vestingstad Naarden, vestingstad Gorinchem, vestingstad Woudrichem, Fort Vuren en Slot Loevenstein bezocht.
Sommige forten maken ook deel uit van de Stelling van Amsterdam, zoals Fort Hinderdam, Westbatterij en Muizenfort in Muiden, het Torenfort aan de Ossenmarkt in Weesp en Fort Uitermeer.
Contactgegevens
Nieuwe Hollandse Waterlinie
E-mail: nieuwehollandsewaterlinie@provincie-utrecht.nl
Website:
Sociale media
Bewaar op Pinterest
