Buitenplaats Leyduin in Vogelenzang zijn een paar buitenplaatsen die nu als een geheel worden beheerd door Landschap Noord-Holland: Leyduin, Oud-Woestduin en Vinkenduin. Oud-Woestduin is een voormalige paardenrenbaan. In de richting van Vinkenduin is een open plek met alleenstaande bomen waar u reeën kunt tegenkomen. Het hoogste punt is de Belvedère. Beneden, aan de voet stroomt een oude duinrel, de Leybeek.
Inhoudsopgave
Ligging
Buitenplaats Leyduin ligt tussen Vogelenzang en Heemstede.
Geschiedenis
De vroegere hofstede Leyduin werd in 1596 voor het eerst genoemd. Daarna werd het landgoed door de eigenaren uitgebreid. De vinkenbaan, voor het vangen van kleine vogels, is aangelegd. Vroeger waren er meerdere van deze vinkenbanen. Nu is er nog één over.
De Belvedère werd in de 18e eeuw aangelegd door de familie van Loon. Deze Belvedère staat op een heuvel en heeft zichtassen over het gebied. Ook de waterval in de Leybeek werd in die tijd aangelegd.
In 1797 is het landgoed met koetshuis, stalling, tuinmanswoning, wagenhuis, billiard, coepels, sallon, menagerie, vinkenhuis, hermitage, beek en cascade verkocht.
Het oude herenhuis werd in 1803 gesloopt. De familie Van Lennep kwam in1808 in het bezit van Leyduin. Zij lieten op de plek van het oude herenhuis een nieuw huis bouwen die vervolgens door de nieuwe eigenaar Dorhout Mees, weer werd gesloopt. Hij liet in 1920 het herenhuis Huize Leyduin bouwen.
Ook uit de tijd van de familie Van Lennep stammen het Juffershuis (was het houten zomerhuis van de familie) en het Koetshuis (is nu in gebruikt door Landschap Noord-Holland).
Het landgoed heeft een belangrijke rol gespeeld in de watervoorziening van Amsterdam. Het waterwingebied werd steeds verder uitgebreid. Nu is het de Amsterdamse Waterleidingduinen, een voor mij bekend gebied, waar ik regelmatig kom.
Rond 1900 werd de ommuurde moestuin aangelegd. Er staan nog altijd twee schuren en ook de muur staat er nog. De moestuin wordt nu gebruikt door de kleinschalige biologisch-dynamische tuinderij de ‘Nieuwe Akker’.
In 1919-1920 wordt het terrein van Leyduin in drie delen gesplitst: Leyduin, Vinkenduin en Koekoeksduin.
De tuinen bij de landhuizen Leyduin en Vinkenduin zijn aangelegd door tuinarchitect Leonard Springer. Helaas is er geen tuin meer te zien. Huize Leyduin was na de Tweede Wereldoorlog onder andere een meisjesinternaat en een opleidingsinstituut. Nu is weer een woonhuis.
Het bos is vrij toegankelijk. Het landhuis, de bijgebouwen, de moestuin zijn (helaas) niet toegankelijk.
Leyduin is een buitenplaats en geen landgoed. Het verschil is dat een landgoed het hele jaar door werd bewoond en een buitenplaats alleen in de zomer. De familie die het landhuis bewoonde, bracht de winter door in een grachtenpand ergens in de stad. De woning lag beschutter en was makkelijker te verwarmen. In het geval van Leyduin was dat de familie Van Lennep die ook een huis bezat aan de Keizersgracht in Amsterdam.
Mijn wandeling over Buitenplaats Leyduin
Uw wandeling begint bij het klaphek naast informatiepunt De Kakelye aan het einde van de relatief kleine parkeerplaats. Het kan zijn dit informatiepunt, vanwege de coronapandemie, gesloten is. Het informatiepunt is gevestigd in een oude appelschuur. Normaal gesproken kunt u hier kleine expositie bekijken en folders meenemen. De naam Kakelye is ontleend aan een verdwenen 17e eeuwse boerderij bij de Leidsevaart.
Het pad is geasfalteerd en aan beide kanten grazen schapen. Een eindje verderop razen de treinen tussen Leiden en Haarlem voorbij.
De weilanden zijn kletsnat en er staan grote plassen. Het is maar een klein stukje naar het volgende hek. Vanaf het pad ziet u aan uw linkerhand Huize Leyduin. Om dichterbij Huize Leyduin te komen kunt u aan het eind van het wandelpad na het klaphekje links afslaan. De route gaat hier rechtdoor. Via een bruggetje loopt recht op horecagelegenheid Gasterij Leyduin af. Gasterij Leyduin is alleen geopend voor afhalen. Gasterij Leyduin is gevestigd in het Juffershuis of Tweelinghuis, het oudste gebouw op de Buitenplaats. Dit houten huis is in 2016 en 2017 gerestaureerd en in gebruik genomen als restaurant. Daarnaast is er een cadeauwinkel en op de eerste verdieping bevinden zich gastenkamers waar u kunt overnachten. Het is een wit houten dubbelhuis uit 1796. Gasterij Leyduin of Oud Leyduin is een rijksmonument. Voor Gasterij Leyduin slaat u rechtsaf.
Aan de rechterkant ligt de moestuin van Buitenplaats Leyduin. Moestuin Leyduin is een hectare groot. Hier worden op milieuvriendelijke wijze ongeveer vijftig verschillende groenten, twintig soorten kruiden, kleinfruit, appels, peren en een prachtige bloemenzee geteeld. Een deel van de groente en kruiden wordt verwerkt in de gerechten van Gasterij Leyduin. In de kleine kas worden planten en groenten gekweekt die van warmte houden. Het grootste gedeelte van de moestuin is de zelfoogsttuin.
Na de moestuin komt u uit in bij de stapstenen. Deze stapstenen liggen in een vijver. Normaal gesproken kunt u hier over heen lopen, maar toen ik er was, lagen de stenen in de vijver onder water.
U wandelt om de vijver en komt uit in een bos. Het kan zijn dat u hier reeën tegenkomt. U komt uit bij een open vlakte. Hier staan een woonhuis en een koetshuis. Het is privéterrein. Het pad gaat langs het huis.
Na deze open vlakte passeert u de Leybeek. Dit is een oude duinrel waarin het water van de duinen en strandwallen naar de Houtvaart in de strandvlakte onder Leyduin stroomde. In de 18 eeuw kwam hier een kleine waterval of cascade (water dat trapsgewijs van een hoogte naar beneden stort/waterval). Het water van de Leybeek stroomt vanaf de Oranjekom (Amsterdamse Waterleidingduinen) via Landgoed Leyduin naar het stoompompstation aan de Leidsevaart.
Tussen de bomen door ziet u de Belvedère. Om deze te bereiken moet u een steil pad oplopen. De Belvedère is een stenen uitkijktoren met kantelen in neogotische stijl op een hoge heuvel boven de Leybeek. De belvedère staat in een verkoopakte bekend als ‘hermitage’ of kluizenaarshuis. De toren is hier voor decoratie neergezet. De Belvedère is in 2013 gerestaureerd. Normaal gesproken kunt u hier met een trap nog verder naar boven om de Belvedère te bezoeken maar helaas, de Belvedère is gesloten.
De route gaat verder aan de achterkant van de Belvedère. Let eens op het fantastische uitzicht dat u hier heeft.
U wandelt over mooie bospaden met schitterende zichtlijnen en komt uit bij de Vinkenbaan. Vinkenduin behoorde oorspronkelijk tot Buitenplaats Leyduin. Het was een jachtgebied. Een landhuis stond hier niet. De familie Van Lennep bouwden hier een vinkenbaan, vinkenhuis, vinkentouwen en vinkennetten. De vinken werden hier gevangen om te worden gebakken en om op te eten. De vinkenjacht is sinds 1912 verboden. Dit alles is nu verdwenen. U ziet er alleen nog een paar wallen.
Na de Vinkenbaan komt u uit bij een groot grasveld. Dit is het restant van een oude renbaan ‘Oud-Woestduin’. Deze renbaan stamt uit 1901. Woestduin is ontworpen door tuinarchitect Leonard Springer. De renbaan heeft bestaan tot 1909. Er werd te veel gegokt, vond de gemeente Bloemendaal en sloot de renbaan. U ziet in de verte nog een landhuis staan. Hier kunt u niet dichtbij komen, want het terrein is verboden gebied voor onbevoegden.
U volgt de pijlen en loopt op een gegeven moment parallel aan de Vogelenzangseweg in het zuidelijke gedeelte van Buitenplaats Leyduin. Dit deel staat niet aangegeven op de plattegrond bij de ingang en ook niet op de website van Landschap Noord-Holland. Erg interessant is het hier niet, met uitzondering van een uitzichtspunt.
U bent weer terug bij de parkeerplaats bij informatiepunt De Kakelye.
Mijn wandelroute
PS: De route kon niet goed ingetekend worden op deze kaart omdat de paden niet in Google zijn aangegeven. De kaart met de wandelroute kunt u downloaden op de website van Landschap Noord-Holland.
Ik vraag me af of de kilometers kloppen want ik heb 6,3 kilometer gelopen in plaats van de aangegeven 4 kilometer. Vanaf punt F op de kaart heb ik een een hele lus extra gelopen die niet op de kaart bij de ingang en op de kaart online aangegeven staat. Van de boswachter van Landschap Noord-Holland heb ik inmiddels begrepen dat de nieuwe route 4,6 kilometer lang is en inderdaad is gewijzigd naar de route zoals ik deze gelopen heb. Onderweg staan ook op dit deel overal routepaaltjes met de stickers van Buitenplaatsenpad. Als Landschap Noord-Holland klaar is met wijzigingen op de andere delen van het Buitenplaatsenpad volgt een formele update van de kaart.
Praktische informatie
Wandelroutes
Op buitenplaats Leyduin zijn een paar wandelroutes in het bos uitgezet:
- Gele paaltjesroute
De gele route is de rondwandeling Leyduin. Deze wandelroute heeft een lengte van 3 kilometer. U loopt langs Huize Leyduin, Gasterij Leyduin, de Belvédère en het koetshuis. - Witte paaltjesroute
De witte route is de wandelroute Vinkenbaan en Oud-Woestduin. Deze wandelroute heeft een lengte van 2 kilometer. Deze wandeling gaat langs de Vinkenbaan en paardenrenbaan.
- Buitenplaatsenpad
Een deel van het Buitenplaatsenpad loopt via Buitenplaats Leyduin. Het buitenplaatsen pad zijn drie wandelingen langs de buitenplaatsen in Heemstede. De route van Ommetje Leyduin in Vogelenzang bedraagt 4,6 kilometer. U kunt ze apart lopen of een combinatie maken van de wandelingen langs Buitenplaatsen Leyduin, De Hartekamp/De Overplaats en Wandelbos Groenendaal. Als u de combinatiewandeling maakt is de route ongeveer 12,5 kilometer.
Er is een folder uitgebracht van het Buitenplaatsenpad Zuid-Kennemerland. De folder beschrijft drie ommetjes die tot een route van 14 kilometer samengevoegd kunnen worden. Er is een Ommetje Groot-Leyduin (4,6 kilometer), een Rondje Hartekamp & De Overplaats (6 kilometer) en een Rondje Groenendaal (6 kilometer). De folder is voor € 1,– te koop bij Informatiepunt De Kakeije op de parkeerplaats bij Buitenplaats Leyduin.
Handige weetjes
- Honden zijn op buitenplaats Leyduin toegestaan, mits aangelijnd.
- De paden in Wandelbos Groenendaal zijn onverhard maar redelijk goed te berijden voor rollators, kinderwagens en rolstoelen.
- Voor kinderen worden er survivaltochten en kinderexcursies waterbeestjes vangen georganiseerd.
- De hoofdingang is bij parkeerterrein Manpadslaan bij de Leidsevaart. Daarnaast zijn er verschillende ingangen aan de Vogelenzangseweg tussen Heemstede en Vogelenzang.
- Brommers en motorrijtuigen zijn niet toegestaan. Fietsen is alleen toegestaan op de doorlopende fietspaden door het gebied.
Bereikbaarheid
Buitenplaats Leyduin is goed bereikbaar per fiets, openbaar vervoer en auto.
Auto:
Uw auto parkeert u gratis op parkeerterrein bij Informatiepunt De Kakeleye, Buitenplaats Leyduin, Mandpadslaan 1, Vogelenzang (aan de westkant van de spoorlijn en de Leidsevaart). De parkeerplaats is klein.
Bus:
De dichtstbijzijnde bushaltes voor buslijn 50 tussen Leiden CS en Haarlem CS is de bushalte Heemstede, Kadijk. Deze bushalte ligt op de Herenweg. Vandaar loopt u de Manspadlaan af naar de ingang bij parkeerterrein bij De Kakeleye.
Via de Vogelenzangseweg rijdt buslijn 9 tussen Aerdenhout via Bennebroek naar Heemstede Station. De uitstaphalte is Vogelenzang, Waterleiding. Dit is de bushalte voor de ingang Oase van de Amsterdamse Waterleidingduinen. Hier kunt u de route onderweg oppakken of eerst helemaal naar het beginpunt lopen, iets wat niet nodig is omdat u op een gegeven moment parallel aan de Vogelenzangseweg loopt.
Een andere bushalte is Vogelenzang, Woestduinweg, ook aan de Vogelenzangseweg.
Het station van Heemstede-Aerdenhout ligt op 3 kilometer van Buitenplaats Leyduin.
Fiets:
Voor het stallen van uw fiets zijn fietsenrekken aanwezig bij Informatiepunt De Kakeleye.
Openingstijden
Buitenplaats Leyduin is geopend van zonsopkomst tot zonsondergang.
Entree
De toegang tot Buitenplaats Leyduin is gratis.
Horeca
Gasterij Leyduin op Leyduin ligt aan het begin van deze Buitenplaatswandeling.
Adres
Buitenplaats Leyduin
Woestduinweg 4
2114 BG Vogelenzang
E-mail: info@landschapnoordholland.nl
Website:
Sociale media
Bewaar op Pinterest
