Dit is een verslag van etappe 10 tot en met 14 van de lange-afstandswandeling Westerborkpad. Deze vijf etappes lopen van Station Amersfoort Schothorst naar Station Nunspeet. Mijn belevenissen en mijn route leest u in dit artikel.
Inhoudsopgave
Begin 2020 liep ik de NS-wandeling Westerborkpad vanaf het Rembrandtplein tot aan Station Muiderpoort. Thuis, bij het schrijven van mijn artikel, verdiepte ik me nog meer in de achtergronden van het Westerborkpad. Deze NS-wandeling was maar een heel klein stukje van het Westerborkpad, een lange afstandswandeling van in totaal 342 kilometer. Het Westerborkpad loopt vanaf Amsterdam Centraal Station naar Kamp Westerbork in Drenthe. Het idee is geboren om de hele route te lopen en dan ook echt te starten vanaf Amsterdam Centraal Station en niet zoals ik eerder deed vanaf het Rembrandtplein. Ik wandel etappe voor etappe en ga na elke etappe naar mijn eigen huis, omdat het voor mij anders niet vol te houden is.
In dit artikel neem ik u mee naar etappe 10 t/m 14:
- Etappe 10 : Station Amersfoort Schothorst – Station Nijkerk
- Etappe 11 : Station Nijkerk – Station Putten
- Etappe 12 : Station Putten – Station Harderwijk
- Etappe 13 : Station Harderwijk – Station Nunspeet
- Etappe 14 : Station Nunspeet – Verscholen Dorp – Station Nunspeet
Wat is het Westerborkpad
Het Westerborkpad is een lange-afstandswandeling die loopt vanaf Amsterdam Centraal Station naar Kamp Westerbork in de provincie Drenthe. De hele wandeling is 342 kilometer lang. De hele route is opgedeeld in 30 etappes.
U loopt deze route loopt zoveel mogelijk in de buurt van het spoor. Dit omdat dit de deportatieroute was die veel slachtoffers van de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog moesten volgen. De ondertitel van deze route is: Wandelen in het spoor van de Jodenvervolging.
Jan Dokter is initiatiefnemer van het Westerborkpad. Zijn familieleden legden in 1943 deze route tussen de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam naar voormalig Kamp Westerbork in de Tweede Wereldoorlog per trein af en keerden niet meer terug. Jan Dokter wandelde de route die zijn familie per trein aflegden en dit is basis voor het ontstaan van het Westerborkpad.
De volledige route van deze wandel- en bezinningsroute Westerborkpad is te lezen op de website van Wandelnet.
De route van het Westerborkpad is gemarkeerd met wit-rode stickers, met daarin het logo van Kamp Westerbork. Deze markeringen ziet u onderweg veel, zoals op verkeersborden, -palen, op brugleuningen of op een bankje. De route van het Westerborkpad is slechts één kant op gemarkeerd. De reden is dat mensen na hun deportatie veelal niet meer terugkwamen. Het is een route langs historische sporen en gedenkplaatsen.
Onderweg kunt u via de website van Westerborkluisterpad op verschillende plekken verhalen van ooggetuigen beluisteren. Via de website en apps zijn 60 verhalen van deze verhalen te horen. Op de plekken waar deze verhalen te horen zijn, zijn herkenningstekens aangebracht. Mocht u er onderweg eentje missen, kunt u ze thuis altijd terugluisteren. Ik heb de markeringen in mijn routekaarten geplaatst. U hoort verhalen over de dagelijkse werkelijkheid van de Joden in oorlogstijd, de gevolgen van de anti-Joodse maatregelen, de Joodse werkkampen en de reis naar Westerbork.
Ook heb ik de Stolpersteine die u onderweg tegenkomt in de routekaarten ingetekend. Stolpersteine of struikelstenen is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij begon in 1997 met het leggen van de eerste Stolperstein in de wijk Kreuzberg in Berlijn. De struikelstenen zijn een herinnering aan de gruwelijkheden van de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog. Het is een betonnen steen van 10×10 centimeter met bovenop een messing plaatje met de naam, de geboorte- en overlijdensdatum en de plaats van overlijden. Een struikelsteen is aangebracht in de stoep voor het voormalige woonhuis van het slachtoffer. Zo heeft ieder slachtoffer een eigen monument.
Westerborkpad etappe 10 : Station Amersfoort Schothorst - Station Nijkerk
De tiende etappe van het Westerborkpad begint bij Station Amersfoort Schothorst. De route van deze etappe begint op het plein met de fietsenrekken.
U loopt via de Computerweg naar de Hoefseweg. Dit is een lange saaie weg over een fietspad langs het spoor van ongeveer 2 kilometer. Aan de andere kant ligt een bedrijventerrein. Het fietspad is vooral druk met scholieren en andere fietsers.
U kruist de rondweg van Amersfoort en loopt onder de snelweg A1 door. Pal aan de snelweg ligt de Ikea. U bent in Hooglanderveen gearriveerd. Een groot bord heet u welkom.
De weg eindigt bij Station Amersfoort Vathorst. Een station waar niets te beleven valt.
Langs het spoor via een fietspad loopt u weer een saai stuk. Onderweg passeert u de grens met de provincie Gelderland en de snelweg A28. Het fietspad buigt naar rechts. U loopt u in het buitengebied waar het minder druk is. Via de Hooglandseweg loopt u via het Dijkje naar de Domstraat. Hier slaat u linksaf en steekt het spoor over.
Aan de andere kant van het spoor gaat de route verder via de Fliersteeg. Weer een saaie weg. Op de weg staat dat auto’s hier te gast zijn en dat dit een fietsstraat is. Het is er dan ook redelijk druk met fietsers, vooral scholieren die denk ik in Nijkerk op school zitten en nu naar huis gaan. Het is rustig met auto’s. Veel is er onderweg niet te zien. Het spoor buigt zich hier al richting het station Nijkerk en ligt verder van de weg af.
Onderweg passeert u de Nieuwe Rijn. Daar is niet veel meer van te zien, het is dat er een bord staat anders loopt u waarschijnlijk zo voorbij. Er zijn aan beide kanten van de weg nog restanten te zien van dit voormalig kanaal uit de 16e eeuw.
Aan het eind van de Fliersteeg komt u uit bij een rotonde. Voor de rotonde volgt u de bordjes centrum Nijkerk. U loopt onder de tunnel door langs een dijk en komt uit op een saai bedrijventerrein. Daar loopt u om een grote scholengemeenschap en de Fonteinkerk heen. De weg komt uit bij de drukke Amersfoortseweg. Het is een druk stuk langs de grote weg. Na twee stoplichten ziet u aan uw rechterkant de algemene begraafplaats van Nijkerk. Op deze begraafplaats staat het evacuatiemonument. Als u binnenkomt slaat u rechtsaf, loopt een stukje rechtdoor en slaat het pad naar het gebouwtje in. Naast dit gebouwtje staat het evacuatiemonument. Dit evacuatiemonument herdenkt de in september 1944 tot mei 1945 in Nijkerk overleden evacués uit Arnhem en omgeving. Deze evacués waren vluchtelingen van de slag om Arnhem.
Bij de kruising van de Frieswijksteraat en het Eijkmanplantsoen loopt u de Venestraat in.
In Nijkerk liggen 52 Stolpersteine op 24 locaties. Tijdens deze 10e etappe kunt u, indien u geïnteresseerd bent, op 6 locaties Stolpersteine/Struikelstenen zien. Op de routekaart staan ze allemaal in getekend.
- Groenestraat 36 : 2 Stolpersteine voor Johannes Pijpers en Maarten Slort.
- Venestraat 40 : 1 Stolperstein voor Wouter Bouwman. Dit is geen Joodse inwoner maar een verzetsstrijder.
- Venestraat 18 : 2 Stolpersteine voor Isaac en Judith Hammelburg.
- Torenstraat : 1 Stolperstein voor Johanna van der Hoeden. Deze struikelsteen zou in de Kruitstraat moeten liggen maar deze straat bestaat niet meer. De struikelsteen ligt nu bij de lantaarnpaal om de hoek met de Venestraat en de Torenstraat.
- Kloosterstraat 3 : 3 Stolpersteine voor Femia, Rosetta en Sander Colthof.
- Spoorstraat 16 : 2 Stolpersteine voor Hinne en Philip de Liver.
Museum Nijkerk is in een pand in de Venestraat 16 gevestigd. Dit museum heeft veel informatie over de geschiedenis van het Westerborkpad en over de Joodse gemeenschap van Nijkerk. Ik heb het museum niet bezocht. Ik ben even binnengeweest omdat ik een vraag had over de stolperstein voor Johanna van der Hoeden. Ik krijg het interessante boekje ‘Pelgrimage en het Westerborkpad’ en een apart papiertje met een stempel van het Westerborkpad mee. Ik had geen tijd om het museum te bezoeken.
Op het plein na de Venestraat staat de Grote- of St. Catharinakerk. De route gaat verder door de winkelstraat Langestraat. Aan het eind ziet u het monument dat herinnert aan het 600 jarig bestaan van Nijkerk in 2013. Het kunstwerk verbeeldt het thema ‘verbinden’, perfect aansluitend bij het thema van het Westerborkpad.
Via de Kletterstraat loopt u naar de Spoorstraat. Dit is dezelfde route die de Joodse inwoners van Nijkerk in het voorjaar van 1943 liepen op weg naar het station van Nijkerk om zich melden voor kamp Westerbork of Vught. Spoorstraat 30 was het huis van Samuël en Petronella de Liever en hun dochters Sophie, Margaretha en Josephinne. De geschiedenis van deze familie staat in de wandelgids ‘Westerborkpad’.
Aan het eind van de Spoorstraat voor de spoorwegovergang bereikt u de Stationsweg met het station van Nijkerk. Het eindpunt van deze toch wel saaie 10 etappe van het Westerborkpad. Alleen het centrum van Nijkerk vond ik interessant.
Route
De 10e etappe van het Westerborkpad loopt van Station Amersfoort Schothorst naar Station Nijkerk.
Afstand
De totale afstand van de 10e etappe van het Westerborkpad tussen Station Amersfoort Schothorst en Station Nijkerk is 9,9 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
- Evacuatiemonument op de algemene begraafplaats van Nijkerk. Het evacuatiemonument herdenkt de in september 1944 tot mei 1945 in Nijkerk overleden evacués uit Arnhem en omgeving. Deze evacués waren vluchtelingen van de slag om Arnhem.
- Museum Nijkerk: informatie over de geschiedenis van het Westerborkpad en de Joodse gemeenschap van Nijkerk.
Bereikbaarheid
Station Amersfoort Schothorst vanuit het hele land goed bereikbaar. Vanaf Schiphol reisde ik naar Amersfoort Centraal en ben ik overgestapt op de trein naar Amersfoort Schothorst die een paar minuten later vertrok.
De trein vanaf Station Nijkerk gaat slechts 2x per uur naar Amersfoort Vathorst, Amersfoort Schothorst en Amersfoort Centraal.
Overnachten
In Amersfoort en Nijkerk zijn genoeg accommodaties waar u kunt overnachten.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in de omgeving van Amersfoort en in Nijkerk te boeken waar u in de natuur kunt uitrusten van uw wandeling.
Onderweg kunt u ook in B&B’s overnachten.
Westerborkpad etappe 11 : Station Nijkerk - Station Putten
De elfde etappe van het Westerborkpad begint bij Station Nijkerk.
U steekt de weg over en loopt via het Willem Alexanderplein naar het Van Reenenpark. In het park staat het Monument 1940 – 1945 Nijkerk. Het monument herdenkt de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog uit Nijkerk. Via het Molenplein komt u uit op de Vetkamp.
In Nijkerk liggen in totaal 52 Stolpersteine op 24 locaties. Tijdens deze 11e etappe heb 11 struikelstenen op 6 locaties in mijn route gezien. In Putten liggen geen Stolpersteine.
- Vetkamp 2 : 2 Stolpersteine voor Betsy en Lina de Rooy (Rooij).
- Singel 37 : 2 Stolpersteine voor Samuel en Elisabeth van der Hoeden.
- Singel 28 : 2 Stolpersteine voor Anna en Reina de Liever.
- Singel 22 : 2 Stolpersteine voor Emanuel en Theodora Cohen.
- Singel 16 : 2 Stolpersteine voor Henri en Johanna van der Hoeden.
- Nieuwstraat 16 : 3 Stolpersteine voor Izaäk, Jetje en Leo Fortuijn.
- Nieuwstraat 17 : 2 Stolpersteine voor Abraham en Kaatje Fortuijn.
- Bentinckstraat 24 : 1 struikelsteen voor Pieter Arie Hartog.
- Bruins Slotlaan 3 : 1 struikelsteen voor Klaas Vastenburg.
In etappe 11 van het Westerborkpad zijn zes plekken die voorkomen bij het WesterborkLuisterpad opgenomen. De markeringsstickers komt u onderweg op lantaarnpalen tegen. Het is zeer interessant om of thuis of onderweg de bijbehorende verhalen te luisteren. Ik heb zowel de plekken van het WesterborkLuisterpad als de Stolpersteine ingetekend in de routekaart van deze etappe.
Op de muur van Singel 11 is een bronzen plaquette in de gevel bevestigd. Deze plaquette is een herinnering aan de voormalige synagoge van Nijkerk. De synagoge bestaat niet meer.
Via de Kolkstraat komt u uit bij de haven van Nijkerk. Bij het plein voor het stadhuis steekt u de parkeerplaats over en loopt via de Bruins Slotlaan naar het Joods Monument op de hoek met de Vetkamp.
Het Joods Monument van Nijkerk heeft veel symboliek. Naast het monument staat de uitleg want dat is nodig om het monument met veel symboliek te ontdekken en te snappen. De stenen driehoeken staan in de vorm van een Davidster en het blauw en wit verwijzen naar de Israëlische vlag. De drie druppels zijn tranen van glas. Deze zijn in het monument ingemetseld. De eerste traan bevat de sleutel van de oude, inmiddels verdwenen, synagoge. De tweede druppel is leeg gelaten als symbool voor de verdwenen Joodse gemeenschap. De derde traan bevat een kleine sleutel, die symbool staat voor de toegang tot een hoopvolle toekomst. Slechts 13 Joodse inwoners van Nijkerk hebben de oorlog overleefd. 48 Joden zijn tijdens de oorlog vermoord. Hun namen leest u op het monument in de witte driehoek tussen de thorarollen.
U loopt verder over de Havenlijn, de voormalige havenspoorlijn en via de Wallerstraat en de Bloemendaalse weg loopt u Nijkerk uit. Hier heb ik vaker gelopen, nl. tijdens mijn wandeling rond Nijkerk. Toen kwam ik van de andere kant en liep ik naar Station Nijkerk.
Via de Wallersteeg en de Meskampersteeg loopt u naar de Tintelersteeg. Dit pad gaat over in een zandweg met daarnaast een fietspad. Uiteindelijk komt deze weg uit op de Hogesteeg. Hier steekt u het spoor over en gaat naar rechts, natuurgebied Oldenaller in. Ook hier heb ik tijdens mijn wandeling rond Nijkerk gelopen.
Aan het eind van dit onverharde pad komt u uit bij een breed bospad. Links ligt de grote weg en daarachter ligt Kasteel Oldenaller. De route gaat de andere kant op. Via de De Zoete Inval komt u weer uit in een ander deel van natuurgebied Oldenaller.
Na het rondje door natuurgebied Oldenaller komt u uit op de Broekermolenweg. Via de Hellerweg komt u aan in Putten. Via de Roosendaalseweg en de Engweg komt u uit bij een bijzondere plek: Het Herdenkingshof razzia 2 oktober 1944.
Herdenkingshof razzia 2 oktober 1944 herdenkt de razzia van 2 oktober 1944. De razzia was een vergelding voor een kort daarvoor gepleegde aanslag op een auto van de Duitse Wehrmacht tussen Nijkerk en Putten. Op 2 oktober 1944 werden 660 mannen weggevoerd. Van deze 660 mannen zijn er 58 vrijgelaten voor ze gedeporteerd werden naar Duitsland. Van de 600 mannen zijn slechts 48 teruggekeerd uit de concentratiekampen. De meeste mannen zijn omgekomen in concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg. Ook in concentratiekampen als Bergen-Belsen, Beendorf en Ladelund kwamen mannen om. Met de gemeente Ladelund heeft Putten een goed stedenband opgebouwd. Het beeld van de treurende weduwe in klederdracht en een zakdoek in haar hand kijkt in de richting van de Oude Kerk, vanwaar de Puttense mannen werden weggevoerd naar kamp Amersfoort. Het beeld is 1 meter 83 hoog. Na de wegvoering is Putten grotendeels in brand gestoken. Het beeld van de treurende Puttense vrouw werd in 1949 onthuld door H.M. Koningin Juliana. Het beeld wordt in de volksmond ook wel ‘Het vrouwtje van Putten’ genoemd. Het monument bestaat uit een herdenkingshof en een beeld van Mari Andriessen. Een zeer indrukwekkende plek. Jaarlijks worden hier op 2 oktober tijdens de herdenking kransen gelegd en de honderden aanwezigen zingen gezamenlijk Psalm 84. Dat lied zongen de weggevoerde mannen ook voor ze op transport werden gesteld. Het herdenkingshof bestaat uit 6 blokken met elk 100 vlakken afscheiden door kleine buxushaagjes. Deze 600 vlakken staan symbool voor de 600 weggevoerde mannen.
Aan de andere kant van de straat staat de Gedachtenisruimte. In de Gedachtenisruimte is een expositie over de razzia van Putten. Daarnaast is er een ruimte ingericht waarin alle namen van de omgekomen weggevoerden zijn aangebracht. Op een aparte gedenkplaat staan de namen van de mensen die buiten de razzia om als gevolg van deze verschrikkelijke oorlog omkwamen, zoals soldaten en verzetsmensen.
Vanaf de Gedachtenisruimte en/of Herdenkingshof loopt u door de Stationstraat naar het station van Putten. Op de muur twee plaquettes. Eén is een plaquette die verwijst dat vanaf dit station de slachtoffers van de razzia op 2 oktober 1944 in goederenwagons naar Kamp Amersfoort werden afgevoerd. De andere plaquette is ter gedachtenis aan hen die vielen in 1940-1945.
Station Putten is het eind van de 11e etappe van het Westerborkpad.
Route
De elfde etappe van het Westerborkpad loopt van Station Nijkerk naar Station Putten.
Afstand
De totale afstand van deze elfde etappe van het Westerborkpad tussen Station Nijkerk naar Station Putten is 15,2 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
- Joods Monument van Nijkerk: Naast het monument staat de uitleg want dat is nodig om het monument met veel symboliek te ontdekken en te snappen. De stenen driehoeken staan in de vorm van een Davidster en het blauw en wit verwijzen naar de Israëlische vlag. De drie druppels zijn tranen van glas. Deze zijn in het monument ingemetseld. De eerste traan bevat de sleutel van de oude, inmiddels verdwenen, synagoge. De tweede druppel is leeg gelaten als symbool voor de verdwenen Joodse gemeenschap. De derde traan bevat een kleine sleutel, die symbool staat voor de toegang tot een hoopvolle toekomst. Een bijzonder monument waar ik even stil van word. Slechts 13 Joodse inwoners van Nijkerk hebben de oorlog overleefd. 48 Joden zijn tijdens de oorlog vermoord. Hun namen leest u in het monument in de witte driehoek tussen de thorarollen.
- Natuurgebied Oldenaller: een natuurgebied bij Putten van Natuurmonument. Oldenaller is een uitgestrekt landgoed met daarop Kasteel Oldenaller. Het is een afwisselend landschap met hei, bos, beken, houtwallen en boerenland. Er lopen verschillende wandelingen door dit natuurgebied, waaronder een klompenpad. Ik heb al een keer eerder in dit gebied en rondom het kasteel gewandeld tijdens mijn wandeling rond Nijkerk. Tijdens deze etappe van het Westerborkpad komt u niet langs het kasteel.
- Herdenkingshof razzia 2 oktober 1944: dit monument herdenkt de razzia van 2 oktober 1944. De razzia was een vergelding voor een kort daarvoor gepleegde aanslag op een auto van de Duitse Wehrmacht tussen Nijkerk en Putten. Op 2 oktober 1944 werden 660 mannen weggevoerd. Van deze 660 mannen zijn er 58 vrijgelaten voor ze gedeporteerd werden naar Duitsland. Van de 600 mannen zijn slechts 48 teruggekeerd uit de concentratiekampen. De meeste mannen zijn omgekomen in concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg. Het monument bestaat uit een herdenkingshof en een beeld van Mari Andriessen. Een zeer indrukwekkende plek. Jaarlijks worden hier op 2 oktober tijdens de herdenking kransen gelegd en de honderden aanwezigen zingen gezamenlijk Psalm 84. Dat lied zongen de weggevoerde mannen ook voor ze op transport werden gesteld. Het herdenkingshof bestaat uit 6 blokken met elk 100 vlakken afscheiden door kleine buxushaagjes. Deze 600 vlakken staan symbool voor de 600 weggevoerde mannen.
- Gedachtenisruimte in Putten: In de Gedachtenisruimte is een expositie over de razzia van Putten te zien. Daarnaast is er een ruimte ingericht waarin alle namen van de omgekomen weggevoerden zijn aangebracht. Op een aparte gedenkplaat staan de namen van de mensen die buiten de razzia om als gevolg van deze verschrikkelijke oorlog omkwamen, zoals soldaten en verzetsmensen.
Bereikbaarheid
Het beginpunt Station Nijkerk en het eindpunt Station Putten van etappe 11 van het Westerborkpad zijn via Station Amersfoort Centraal of Amersfoort Schothorst met een overstap vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein naar Station Nijkerk en vanaf Station Putten gaat maar 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst. Vanuit Amersfoort is de rest van Nederland heel goed per trein bereikbaar.
Overnachten
Westerborkpad etappe 12 : Station Putten - Station Harderwijk
Station Putten is het begin van de 12e etappe van het Westerborkpad. Vanaf Station Putten steekt u het spoor over en loopt u Putten uit. Via de Zuiderzeestraat en een parallel fietspad dat er parallel loopt u naar de kruising met de Vanenburgerallee.
Aan de linkerkant ziet u Kasteel De Vanenburg. De tuinen rondom het kasteel zijn vrij toegankelijk. Het is ook een leuke plek voor een kop koffie in het restaurant of op het terras. Voor de ingang staat het monument met de naam ‘Sarah’. Het monument bestaat uit prikkeldraad waar twee groene blaadjes uit bloeien. Op het omringende muurtje liggen kleine steentjes. Iets dat u bij Joodse monumenten en begraafplaatsen veel ziet. Het monument herdenkt de 125 Joodse mannen die hier onder toezicht van de Heidemaatschappij in de zomer van 1942 dwangarbeid moesten verrichten. Hier is ook het eerste punt van het WesterborkLuisterpad tijdens deze etappe te beluisteren. In etappe 12 van het Westerborkpad zijn zes plekken die voorkomen bij het WesterborkLuisterpad opgenomen. De markeringsstickers komt u onderweg op lantaarnpalen tegen. Het is zeer interessant om of thuis of onderweg de bijbehorende verhalen te luisteren. Ik heb de plekken van het WesterborkLuisterpad ingetekend in de routekaart van deze etappe. Er liggen geen Stolpersteine op de route van deze etappe.
Op het kasteelterrein kunt u de moestuin, boomgaard en pergola bekijken. Aan de achterkant staat een mooie theekoepel. Aan beide uiteindes van het terrein zijn de hotelkamers in hofjes gevestigd. In de tuin staan verschillende kunstwerken. Aan de voorzijde is aan de ene kant het gebouw van de Oranjerie en aan de andere kant het koetshuis te zien. Aan de overkant van de weg loopt een pad waar u vanaf een vlonder een mooi zicht hebt op kasteel De Vanenburg.
De route gaat verder via de Vanenburgerallee. U heeft hier de kans dat u aan de linkerkant van de weg Puttense hooglanders achter het hek ziet grazen.
Aan het eind van de Vanenburgerallee slaat u rechtsaf de Kiefveldersteeg in en daarna de Volenbekerweg. Deze weg gaat over in een zandpad en u loopt vanaf dat moment in de bossen.
Op de Volenbekerweg kruist u het spoor. Het zandpad gaat verder. Bij de eerste kruising slaat u linksaf de Zuiderveldweg, ook een zandpad. U loopt een stuk parallel aan het spoor. Het spoor is in deze etappe nooit ver weg. De Zuiderveldweg gaat over in een schelpenpad langs de Groevenbeekseheide. U kunt hier ook kiezen om een pad direct naast de heide te bewandelen.
Aan het eind van het heidepad steekt u het parkeerterrein over en loopt Ermelo binnen. Via een industrieterrein loopt u langs het informatiebord met Kerkdennen en Herderlaan en loopt via het schelpenpad naast het spoor. Via de Heidelaan en de Dokter van Dalelaan komt u uit bij station Ermelo. Het station ligt aan de linkerkant.
U loopt hier rechtdoor tot aan de hoek van de Dokter van Dalelaan en de Horsterweg naar de Wilhelminalaan en de Julianalaan. Dit is geen fijne weg om te lopen, het is er druk en er niet gerekend op voetgangers want er is nergens een trottoir. Bij huisnummer 36 aan de rechterkant hebben Eva en Bram Beem ondergedoken gezeten. De kinderen hebben de oorlog niet overleefd omdat ze op dit onderduikadres verraden zijn. Ik 1944 zijn ze vermoord in Auschwitz. Een eindje verderop loopt u Ermelo uit en steekt u het spoor over. Direct na het spoor staat een herdenkingsbord (bij huisnummer 74 aan de rechterkant). Het huis is nl. in 1944 per ongeluk gebombardeerd. De bedoeling was om de spoorlijn te bombarderen maar men raakte het woonhuis. Negen bewoners (waaronder evacués uit Renkum) werden gedood. Dit is ook weer een plek die voorkomt bij het WesterborkLuisterpad.
U steekt de rotonde met de wereldbol on een gans over en volgt het fietspad een klein stukje. Via de oude Nijkerkerweg en de Kolbaanweg loopt u Ermelo uit en Harderwijk in. Dit is niet het mooiste stuk van de route. De route gaat door een nieuwbouwwijk en kruist de snelweg A28. Dit is de Oranjelaan. In Harderwijk steekt u bij het stoplicht voor de Shell benzinepomp de drukke weg over. Dit is de Engelserf. Deze weg gaat later over in de Veldkamp.
Aan het eind, op de hoek met de Lindenlaan, ligt links de Joodse begraafplaats. Dit is een kleine begraafplaats die amper opvalt want er is bijv. geen metaarhuis (een ruimte voor de rituele lijkwassing) meer te zien. Dit omdat de begraafplaats volledig ingeklemd ligt in de woonwijk. Tijdens het wandelen van het Westerborkpad heeft u al grotere Joodse begraafplaatsen gezien.
Na de Joodse begraafplaats loopt u via de Lindelaan en schelpenpaden terug naar de Oranjelaan. Aan de linkerkant staat de voormalige Willem George Frederikkazerne staat. Deze kazerne wordt nu gebruikt door het Bouw & Infra Park, dat opleidingen verzorgd ten bate van bouw en wegenbouw. Aan het eind van de Oranjelaan komt u uit bij het eindpunt van vandaag: Station Harderwijk.
Route
De twaalfde etappe van het Westerborkpad loopt van Station Putten naar Station Harderwijk.
Afstand
De totale afstand van de twaalfde etappe van het Westerborkpad vanaf Station Putten naar Station Harderwijk is 14,8 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
- Monument ‘Sarah’ bij Kasteel De Vanenburg: het monument bestaat uit prikkeldraad waar twee groene blaadjes uit bloeien. Op het omringende muurtje liggen kleine steentjes. Iets dat u bij Joodse monumenten en begraafplaatsen veel ziet. Het monument herdenkt de 125 Joodse mannen die hier onder toezicht van de Heidemaatschappij in de zomer van 1942 dwangarbeid moesten verrichten. Er is weinig over het werkkamp bekend. Er zijn geen overlevenden die er nu nog over kunnen vertellen.Tussen april en oktober 1942, tijdens de Tweede Wereldoorlog, is Landgoed De Vanenburg in gebruik geweest als joods werkkamp. In het kamp zijn in totaal waarschijnlijk 125 mannen te werk gesteld. Begin oktober 1942 werden de dwangarbeiders afgevoerd naar de Duitse vernietigingskampen. Ruim twee jaar voor dat andere, veel bekendere transport van de mannen die tijdens de razzia in Putten zijn opgepakt.
- Kasteel de Vanenburg en de tuinen: het kasteel wordt voor het eerst in 1389 in de kloosterarchieven genoemd. Het kasteel werd in 1996 in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht en is het geopend als hotel en conferentiecentrum met een uitstekend restaurant. Aan de voorzijde is aan de ene kant het gebouw van de Oranjerie en aan de andere kant het koetshuis te zien.
- Groevenbeekseheide: een mooi stuk natuurgebied waar u aan de rand langs loopt.
- Joodse begraafplaats in Harderwijk.
Bereikbaarheid
Het beginpunt Station Putten en het eindpunt Station Harderwijk van etappe 12 van het Westerborkpad zijn via Station Amersfoort Centraal of Amersfoort Schothorst met een overstap vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein naar Station Putten en vanaf Station Harderwijk gaat maar 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst.
Overnachten
In Putten, Ermelo en Harderwijk kunt u in een aantal accommodaties de nacht doorbrengen, zoals bijvoorbeeld Kasteel De Vanenburg.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Putten en Harderwijk te boeken waar u in de natuur kunt uitrusten van uw wandeling.
Onderweg kunt u natuurlijk ook in B&B’s overnachten.
Westerborkpad etappe 13 : Station Harderwijk - Station Nunspeet
Station Harderwijk is het begin van de 13e etappe van het Westerborkpad. Op Station Harderwijk loopt u aan de andere kant dan de vorige etappe het station uit. Via de Westeinde loopt u naar de Harmonielaan waar op de Weidemeesterlaan het woonhuis van de familie Härtz is. Welk huisnummer het is, wordt niet vermeld. In het Plantagepark staat het oorlogsmonument van Harderwijk dat de inwoners van Harderwijk herdenkt die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. Aan de rand van het centrum van Harderwijk loopt u door de Smeepoort. Er is niet veel meer over van deze stadspoort want in 1830 werd de poort afgebroken. Er is slechts een overblijfsel over.
Via de Donkerstraat, een drukke winkelstraat in het centrum in Harderwijk loopt u voor het Stadsmuseum Harderwijk langs. Er zijn in het centrum nog twee leuke plekken waar u van route kunt afwijken: de Grote Kerk aan de rechterkant en een eindje verderop aan de linkerkant het Hortuspark. In dit stadspark bevond zich vroeger een kloosterterrein met boomgaard en moestuin. In 1649 werd hier een Hortus Botanicus aangelegd. De Hortus bestaat al sinds 1818 niet meer. Er staan nog twee oude bomen uit de Hortus en een kruidentuin. Deze kruidentuin is toegankelijk via de 17e eeuwse Linnaeustoren. Dit is een overblijfsel van de Johannieter Commanderij dat vroeger dienst deed als gevangenis voor studenten. De toren dankt zijn naam aan het borstbeeld van Linnaeus.
Halverwege de Donkerstraat staat op een bord dat Westerbork nog 161 kilometer is. De Donkerstraat komt uit op de Markt. U loopt recht op het voormalige stadhuis af. Via de Hondegatstraat en de Hoogstraat loopt u als u de Vischpoort wilt zien door naar de strandboulevard om langs de Vischpoort te lopen. De Vischpoort dateert uit de 14e eeuw en is de enig overgebleven stadspoort aan de waterkant van Harderwijk.
Via de Schapenhoek en de Pasenstraat komt u terug op de route in de Jodenkerksteeg. Op de hoek aan het einde van de straat staat de Joodse Synagoge van Harderwijk. Het huidige gebouw is in 1840 ingewijd. Van de Joodse gemeenschap die in 1941 nog bestond, zouden twee gezinnen door onder te duiken de Sjoa overleven. De overige Joodse inwoners van Harderwijk werden weggevoerd en vermoord. Ter nagedachtenis aan hen is aan de gevel van de synagoge een monument aangebracht. De synagoge is opgesteld voor publiek (ik liep deze etappe op een zaterdag (sabbat), de synagoge was gesloten). Bij de Joodse synagoge is ook weer een punt van het WesterborkLuisterpad. In etappe 13 van het Westerborkpad zijn in totaal vier plekken die voorkomen bij het WesterborkLuisterpad opgenomen. Allemaal in Harderwijk.
Vanaf de Synagoge loopt u zigzaggend het centrum uit. De weg gaat langs het spoor en langs panden die niet allemaal in een even beste staat zijn. U komt uit bij de fiets/voetbrug die u over het spoor en de A28 naar de Harderwijker bossen brengt. Vanaf de voetbrug heeft u een mooi zicht op de spoorlijn en de snelweg.
Aan de andere kant van de fiets/voetbrug loopt u in de bossen. U doorkruist het Harderwijkerbos. Af en toe een fietspad kruisend maar voornamelijk onverharde paden. Het Harderwijkerbos gaat over in de Leuvenumse Bossen. De Leuvenumse Bossen worden beheerd door Natuurmonumenten. Na een paar kilometer bos komt u uit bij het Hulshorsterzand.
De bossen maken plaats voor het zand van het Hulshorsterzand met een zandmassa van wit zand, duinen en struiken. Geniet boven op het uitkijkpunt van het uitzicht. Op de zandvlakte staat het Monument de Souvenir, een obelisk dat herinnert aan het Landschapsakkoord van Apeldoorn van 2008. Op het Hulshorsterzand staan overal paaltjes met de stickers van het Westerborkpad. Verdwalen kun je niet als je de paaltjes blijft volgen.
Na een paar kilometer leidt het pad omhoog het bos in.
Via een aantal bospaden komt u weer uit bij de snelweg A28. Via een fiets-voetbrug steekt u de snelweg over. Aan de andere kant ligt een gelijkvloerse spoorwegovergang. Aan het eind van deze weg komt u uit bij Hulshorst. Het dorp laat u links liggen want na de bocht in de Klarenweg loopt u via het karrenspoor, een onverhard boerenlandpad verder. U kunt hier ook kiezen om rechtdoor het verharde pad te lopen en in bocht naar rechts. U komt dan uit op het punt waar deze boerenlandweg ook eindigt. U mist dan wel het straatgedicht onderweg. Het straatgedicht ‘Landschap’ staat gedrukt op glas. Het landschap, waar het gedicht van Jozef Deleu over gaat, kun u hier direct waarnemen:
LANDSCHAP 2
Kijken
hoe het licht
wandelt
over het land
met de schaduw
aan de hand
hoe de ruimte
vorm krijgt
van zien
Jozef Deleu
Aan het eind van het karrenspoor komt u uit op een boerenlandweg, de Zandhuisweg. Een eindje voorbij de klinkerweg, Onder de Bos, ligt aan de Zandhuisweg de Stolperstein voor Mozes Jacobs. De Stolperstein ligt bij huisnummer 84, een mooi wit boerderijtje. In Nunspeet liggen in totaal 5 Stolpersteine op 3 locaties.
Via de klinkerweg Onder de Bos loopt u Nunspeet in. U loopt door het Belvédèrebos via een onverhard pad langs een fietspad naar Nunspeet.
In Nunspeet loopt u eerst door een woonwijk en over een industrieterrein naar een schelpenpaadje tussen het spoor en de achterkant van bedrijven. Aan het eind van het schelpenpad komt u uit bij de Jumbo supermarkt. U loopt om of over het parkeerterrein en daarachter ligt het station van Nunspeet. Op het plein voor het station staat een megagrote wandelbank en een beeld van de Nunspeetse Keiler, een beeld uit 1998 van een wild zwijn gemaakt door kunstenaar J.H. Weggegaan. Op het gebouw naast het plein is het stationsgedicht van Rutger Kopland te lezen. U bent bij het eindpunt van vandaag: Station Nunspeet.
Route
De dertiende etappe van het Westerborkpad loopt van Station Harderwijk naar Station Nunspeet.
Afstand
De totale afstand van de dertiende etappe van het Westerborkpad van Station Harderwijk naar Station Nunspeet is 18,9 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
- Centrum van Harderwijk: de Smeepoort (er is slechts een overblijfsel over van deze stadspoort want in 1830 werd de poort afgebroken), de Vischpoort (deze stadspoort dateert uit de 14e eeuw en is de enig overgebleven stadspoort aan de waterkant van Harderwijk), de Joodse Synagoge (het huidige gebouw is in 1840 ingewijd. Van de Joodse gemeenschap die in 1941 nog bestond, zouden twee gezinnen door onder te duiken de Sjoa overleven. De overige Joodse inwoners van Harderwijk werden weggevoerd en vermoord. Ter nagedachtenis aan hen is aan de gevel van de synagoge een monument aangebracht. De synagoge is opgesteld voor publiek) en Linnaeustoren bij het Hortuspark (hier bevond zich vroeger een kloosterterrein met boomgaard en moestuin. In 1649 werd hier een Hortus Botanicus aangelegd. De Hortus bestaat al sinds 1818 niet meer. Er staan nog twee oude bomen uit de Hortus en een kruidentuin. Deze kruidentuin is toegankelijk via de 17e eeuwse Linnaeustoren. Dit is een overblijfsel van de Johannieter Commanderij dat vroeger dienst deed als gevangenis voor studenten. De toren dankt zijn naam aan het borstbeeld van Linnaeus.
- Harderwijkerbos en Leuvenumse Bossen: mooie doorkijkjes en heerlijke wandeling door deze bosgebieden. De Leuvenumse Bossen zijn van Natuurmonumenten.
- Hulshorsterzand: met een zandmassa van wit zand, duinen, struiken en uitkijkpunt met een schitterend uitzicht.
- Belvédèrebos: een mooie wandeling door een mooi bosgebied.
Bereikbaarheid
Het beginpunt Station Harderwijk en het eindpunt Station Nunspeet van etappe 13 van het Westerborkpad zijn via Station Amersfoort Centraal of Amersfoort Schothorst met een overstap vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein naar Station Harderwijk en vanaf Station Nunspeet gaat maar 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst.
Overnachten
In Harderwijk en Nunspeet zijn genoeg accommodaties waar je kunt overnachten.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Harderwijk en Nunspeet te boeken waar je in de natuur kunt uitrusten van je wandeling.
Onderweg kunt u ook in B&B’s overnachten.
Westerborkpad etappe 14 : Station Nunspeet - Verscholen Dorp - Station Nunspeet
Station Nunspeet is het begin van de 14e etappe van het Westerborkpad. Op Station Nunspeet steekt u het spoor over en loopt over de parkeerplaats van de Uitkijktoren Veluwetransferium over. U kunt deze 30 meter hoge uitkijktoren die onderdeel van het Veluwetransferium is, beklimmen. Naast de uitkijktoren is er ook een informatiepaviljoen. Vanaf de toren kijkt u uit over het Centraal Veluws Natuurmassief over de dorpskern van Nunspeet. Het paviljoen is dagelijks geopend van 10.00-17.00 uur. Er liggen geen Stolpersteine op de route van deze etappe.
Via het Vennenpad loopt u in de richting van Vierhouten. Na het viaduct over de snelweg A28 loopt u in het Zandenbos tussen Nunspeet en Vierhouten. Een groot deel van het Zandenbos maakt deel uit van Boswachterij Nunspeet van Staatsbosbeheer. Het Zandenbos bestaat uit steile stuifzandheuvels. In 1881 kocht de familie Petersom Ramring het gebied. De boswachter van de familie beplantte het zandgebied met grove dennen, zodat er een bos ontstond. De laatste erfgenaam van de familie geeft het bos in 1938 aan de gemeente Ermelo. Voorwaarde is dat het een voor iedereen toegankelijk wandelterrein en natuurreservaat blijft. In 1939 verkoopt de gemeente Ermelo het Zandenbos door aan Staatsbosbeheer.
Via onverharde paden en later een betonpad (Eibertjespad) loopt u door het bos.
Na het oversteken van een asfaltweg loopt u langs de ven, de Ossenkolk. Bij een klaphekje komt u uit in de buitenwijk van Vierhouten. In het dorp is het druk met vooral fietsers en wielrenners. In Vierhouten zijn veel terrasjes waar u kunt lunchen. Heeft u uw eigen lunch meegenomen, op de hoek van de Gortelseweg en de Tongerenseweg staat een picknicktafel.
Via de Tongerenseweg loopt u het bos weer in. Via een klaphekje loopt u een wildgebied dat hoort bij de Veluwe en valt onder de gemeente Nunspeet. Aan het eind van het pad loopt u langs de randen van het Hendrik Mouwenveld. U loopt een u-vorm om het Hendrik Mouwenveld. Het Hendrik Mouwenveld is een open stuk bos bij Vierhouten waar voornamelijk dophei en struikhei groeit. Het is niet duidelijk naar wie het is vernoemd. Uit een onderzoek van Staatsbosbeheer bleek dat het mogelijk om Hendrik Mouw gaat, die van 1852 tot 1863 in Elspeet leefde. Deze Hendrik Mouw had een grootvader die Cornelis Mouw heette. In de buurt ligt het Cornelis Mouwenveld, waarschijnlijk dus vernoemd naar deze grootvader. Het Cornelis Mouwenveld is ondertussen echter geen open veld meer, maar een stuk bos.
In het bos staat het bord Oorlogsherinnering dat in dit geval naar het Verscholen Dorp verwijst. Het Verscholen Dorp is het doel van etappe 14.
Het Verscholen Dorp was een onderduikerskamp, ook wel ‘Pas-Opkamp’ of het Geheime Dorp genoemd. Het kamp ligt aan de Pas-Opweg, een handelsroute waar vroeger struikrovers actief waren. Het kamp werd in de oorlogsjaren opgericht door initiatiefnemers, de familie Bakker uit Nunspeet (Opa Bakker en Tante Cor) en de advocaat mr. E.H. von Baumhauer uit Vierhouten (De Boem). Samen met de mensen uit het verzet wisten zij dit kamp draaiend te houden. Het kamp bestond uit 9 hutten, sommige half-ondergronds, andere geheel boven de grond. Omdat de hutten in een zeer dicht bos van jonge dennen stonden, werden ze aan het oog onttrokken. Hier hebben tussen april 1943 en oktober 1944 tachtig tot honderd mensen die op de vlucht waren voor de Duitse bezetter in wisselende samenstellingen een veilige plaats gevonden. Het kamp bood onder andere onderdak aan joden, verzetsmensen, geallieerden, een Rus en een Duitse deserteur. Op zondag 29 oktober 1944 werd het onderduikerskamp ontdekt door twee Landstormers die op zoek waren naar wild. Acht van de 86 onderduikers werden gevangengenomen en later gefusilleerd, zes personen werden aan de Tongerenseweg gefusilleerd en twee onderaan de heuvel bij kamphuis de Paasheuvel. De meeste onderduikers wisten gelukkig te ontkomen. Op de website van het Verscholen Dorp Vierhouten leest u meer informatie over de ontdekking van het dorp en wie deze ontdekking wel/niet overleefden.
Op deze plek zijn een paar van de oorspronkelijke hutten nagebouwd. In het boek Het verscholen dorp van Jeroen Thijssen lees ik dat de ooggetuigen geen goed woord over hebben voor de hutten. De verblijven waren in de Tweede Wereldoorlog veel beter, luxer en mooier dan de hutten die er nu staan. Ook de twee gedenkstenen is hun een doorn in het oog, een steen voor Opa Bakker en Tante Cor was in hun ogen genoeg. De drie hutten zijn te bezoeken. De kleine, donkere en bedompte ruimtes zien er niet heel aantrekkelijk uit. Hier hebben 10 mensen in een hut hebben gewoond die altijd op hun hoede waren. Bij het Verscholen Dorp leest u het gedicht ‘Stil’ van Ida Vos. Er zijn zijn twee gedenkstenen: één met de namen van de personen die er voor zorgden dat de mensen hier konden onderduiken en aan het fietspad een steen voor de oprichters van het kamp, de familie Bakker uit Nunspeet (Opa Bakker en Tante Cor).
Een paar interessante boeken over het Verscholen Dorp: De jongen in de schaduw van Janet Wees, Het meisje uit het verscholen dorp van Irma Joubert en Het verscholen dorp van Jeroen Thijssen. Het boek van Janet Wees is een jeugdboek voor kinderen vanaf een jaar of 10 en geschreven vanuit het oogpunt van een kind dat in het kamp verborgen heeft gezeten, het boek van Irma Joubert is een deels verzonnen verhaal met een verzonnen hoofdpersoon die in het Verscholen Dorp ondergedoken zat. Veel personages in het boek hebben werkelijk bestaan, anderen zijn verzonnen. Ook de gebeurtenissen in het kamp zijn aan de werkelijkheid ontleed. Het boek van Jeroen Thijssen geeft achtergrondinformatie over het hoe en waarom van het Verscholen Dorp en dat wat zich rond en in het kamp heeft afgespeeld. Drie boeken die de moeite van het lezen waard zijn. Elk boek heeft zijn eigen insteek.
Via een heel lang recht fietspad van betonplaten loopt u in het bos terug naar Nunspeet.
U komt voorbij bij het heideveld Waschkolk. Dit is een laagte die vroeger water bevatte, doordat een ondoorlatende laag in de ondergrond verhinderde dat het regenwater wegzakte. Door de aanleg van de autosnelweg A28 werd deze laag doorbroken en raakte de Waschkolk ‘lek’. De Waschkolk werd vroeger gebruikt als wasplaats voor schapen die geschoren werden. Staatsbosbeheer heeft de Waschkolk in zijn oorspronkelijke staat hersteld zodat er weer water in staat en er zeldzame planten en reptielen leven. Het is mooi stukje heide.
Via een tunneltje onder de snelweg A28 komt u uit bij recreatiemeer Zandenplas.
Na een halve ronde om het recreatiemeer loopt u via het pad langs de golfbaan naar een villawijk van Nunspeet. Via de Gerard Vethlaan en de Plesmanlaan komt u na meer dan 20 kilometer lopen uit bij de parkeerplaats met de Uitkijktoren Veluwetransferium en bij Station Nunspeet.
Route
De veertiende etappe van het Westerborkpad loopt van Station Nunspeet naar het Verscholen Dorp en terug naar Nunspeet.
Afstand
De totale afstand van de veertiende etappe van het Westerborkpad vanaf de Station Nunspeet via het Verscholen Dorp terug naar Nunspeet is 20,4 kilometer.
Bezienswaardigheden onderweg
Het Verscholen Dorp was een onderduikerskamp, ook wel ‘Pas-Opkamp’ of het Geheime Dorp genoemd. Het kamp ligt aan de Pas-Opweg, een handelsroute waar vroeger struikrovers actief waren. Het kamp werd in de oorlogsjaren opgericht door initiatiefnemers, de familie Bakker uit Nunspeet (Opa Bakker en Tante Cor) en de advocaat mr. E.H. von Baumhauer uit Vierhouten (De Boem). Samen met de mensen uit het verzet wisten zij dit kamp draaiend te houden. Het kamp bestond uit 9 hutten, sommige half-ondergronds, andere geheel boven de grond. Omdat de hutten in een zeer dicht bos van jonge dennen stonden, werden ze aan het oog onttrokken. Hier hebben tussen april 1943 en oktober 1944 tachtig tot honderd mensen die op de vlucht waren voor de Duitse bezetter in wisselende samenstellingen een veilige plaats gevonden. Het kamp bood onder andere onderdak aan joden, verzetsmensen, geallieerden, een Rus en een Duitse deserteur. Op zondag 29 oktober 1944 werd het onderduikerskamp ontdekt door twee Landstormers die op zoek waren naar wild. Acht van de 86 onderduikers werden gevangengenomen en later gefusilleerd, zes personen werden aan de Tongerenseweg gefusilleerd en twee onderaan de heuvel bij kamphuis de Paasheuvel. De meeste onderduikers wisten gelukkig te ontkomen. Op deze plek zijn een paar van de oorspronkelijke hutten nagebouwd. Er zijn zijn twee gedenkstenen: één met de namen van de personen die er voor zorgden dat de mensen hier konden onderduiken en aan het fietspad een steen voor de oprichters van het kamp, de familie Bakker uit Nunspeet (Opa Bakker en Tante Cor).
Bereikbaarheid
Het beginpunt en eindpunt Station Nunspeet van etappe 14 van het Westerborkpad zijn via Station Amersfoort Centraal of Amersfoort Schothorst met een overstap vanuit het hele land goed bereikbaar. De trein naar en vanaf Station Nunspeet gaat maar 2x per uur van en naar Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst.
Overnachten
In Nunspeet en omgeving en in ook Vierhouten zijn veel accommodaties waar u kunt overnachten.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Nunspeet of in Vierhouten te boeken waar u in de natuur kunt uitrusten van je wandeling.
Onderweg kunt u ook in B&B’s overnachten.
Volledige route en routeboekje
Op de kaarten in dit artikel staan per etappe de plekken met Stolpersteine/struikelstenen op de route tussen Station Amersfoort Schothorst en Station Nijkerk ingetekend. Ook zijn er links toegevoegd van twee websites waar u informatie over de betreffende struikelstenen en herdenkingsstenen kunt vinden: TracesofWar en Stolpersteine App.
Meer lezen en meer foto's
- Westerborkpad etappe 0 t/m 4 : Amsterdam Centraal Station – Station Naarden-Bussum en Foto’s van de etappes 0 t/m 4 van het Westerborkpad : Amsterdam Centraal Station – Station Naarden-Bussum
- Westerborkpad etappe 5 t/m 9 : Station Naarden-Bussum – Station Amersfoort Schothorst en Foto’s van de etappes 5 t/m 9 van het Westerborkpad : Station Naarden-Bussum – Station Amersfoort Schothorst
Bewaar op Pinterest
