Logo van JTravel.nl
Search
Close this search box.

Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel in De Cocksdorp

Tijdens mijn 10-daagse vakantie in 2017 op Texel verbleef ik in Hotel Beatrix in De Koog. Ik huurde een fiets, waarmee ik vanuit De Koog het hele eiland verkende. In dit artikel vertel ik u alles over het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel in De Cocksdorp, het meest noordelijk gelegen dorp op Texel.

Inhoudsopgave

Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel

Het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel geeft een overzicht van de lange vlieghistorie van het eiland en vertelt u het verhaal van de Georgische Opstand in 1945. Texel werd door deze zogenaamde Russenoorlog het laatste slagveld van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog. Texel werd pas op 20 mei 1945 bevrijd.


In het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel wordt daarnaast ook aandacht geschonken aan de geschiedenis van de luchtvaart. Het pronkstuk van het museum is een waarheidsgetrouwe kopie van de cockpit van een Lockheed Constellation. Ook is in het museum een deel gewijd aan de Tweede Wereldoorlog met aandacht voor de intensieve luchtoorlog boven Texel, waardoor veel vliegtuigen op en rond het eiland neerstortten, de deportatie van 806 Texelaars naar Assen, en het verbijsterende verhaal van de Russenoorlog, die aan ongeveer 1.500 tot 2.000 mensen het leven kostte.

Ligging

Het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel ligt aan de Postweg in De Cocksdorp, op het terrein waar ook het vliegveld van Texel zich bevindt.

Een oorlogsmonument in het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel bij het vliegveld

Geschiedenis

Het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel is in 1996 geopend. Maar de ideeën voor het oprichten van het toenmalige Luchtvaart Museum Texel zijn al in 1987 ontstaan. Dit gebeurde tijdens het feest ter ere van het 50-jarig bestaand van het vliegveld Texel. Er was een expositie in een hangar opgezet en deze expositie werd met groot enthousiasme ontvangen. Deze tijdelijke tentoonstelling trok ruim 15.000 bezoekers. Hierdoor werd gedacht aan een vaste tentoonstelling in de vorm van een museum. De oude zweefvlieghangaar is in 1995 ingericht als museum.

In 1996 werd het museum voor het publiek geopend. Het museum mag sindsdien rekenen op ongeveer 16.000 bezoekers per jaar. Het museum groeide al snel uit haar jasje. In 2001 is de expositieruimte uitgebreid en de naam en het logo werden veranderd. Het museum draagt nu de naam Luchtvaart & Oorlogsmuseum Texel.

Bezienswaardig

In het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel ziet u op de geschiedenis van de luchtvaart en de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog op en rondom het eiland Texel.

Veel informatie over de historie van het vliegveld en De Mok, en de oorlogsjaren op het eiland, waarbij de luchtoorlog boven Texel een prominente plaats in neemt, is op de verschillende presentatieborden te lezen. De ‘Opstand der Georgiërs’ is een belangrijk onderdeel. Deze opstand heeft nogal wat impact op het eiland gehad. De opstand begon in de nacht van 5 op 6 april 1945 en eindigde pas op 20 mei 1945. De rest van Nederland was al twee weken daarvoor bevrijd.

Ook in kunt u een tentoonstelling zien van een grote partij oude radio’s uit de periode van 1910-1960. In de filmzaal worden diverse films over de vlieghistorie van het eiland getoond.

Daarnaast ziet u in het museum de complete cockpit van een Constellation (Connie), dat met originele onderdelen is nagebouwd, een cockpit van Fokker S-13, een originele Kolibrie helikopter en grote maquettes van het voormalig Marinevliegkamp De Mok, het vliegveld De Vlijt op Texel en van Schiphol uit de periode van voor de Tweede Wereldoorlog.

De collectie van het museum is onderverdeeld in zes groepen.

Marinevliegkamp De Mok

Het marinevliegkamp De Mok ligt aan de Mokbaai. Dit is een inham ten zuiden van de huidige veerhaven. Sinds 1917 is deze plek in gebruik als locatie van de marine. De plek wordt tot op de dag van vandaag gebruikt. Hier is nog altijd een amfibisch oefenkamp, de Joost Dourlein kazerne, gevestigd. In mei 1940 is De Mok enkele keren aangevallen door Duitse vliegtuigen. Hierbij vielen geen slachtoffers. Bijna alle vliegtuigen en gebouwen zijn kort voor de capitulatie door eigen mensen vernield. Dit om ze niet in handen van de Duitsers te laten vallen. De Duitsers hebben De Mok tijdens de Tweede Wereldoorlog op beperkte schaal als basis voor watervliegtuigen gebruikt en vlakbij is een luchtdoelbatterij gebouwd. U ziet in het museum een grote maquette van De Mok, die de situatie van kort voor de Tweede Wereldoorlog weergeeft. Ook wordt aan de hand van foto’s, modellen en voorwerpen de geschiedenis van De Mok verduidelijkt.

Een maquette van een bunker in het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel bij het vliegveld

Vliegveld De Vlijt

Het ontstaan van het vliegveld, in 1937, is te danken aan de directie van de KLM. Zij zagen Texel als een mooie uitbreiding van het binnenlandse luchtvaartnet. Op de plek aan de Postweg waar de luchthaven gevestigd is, stond vroeger een boerderij, deze was al in 1932 opgebrand. Het land werd door de gemeente gekocht en kon met de aanleg van de luchthaven worden begonnen. Er werd een houten stationsgebouw met een afdeling voor afhandeling van passagiers en een wachtkamer gerealiseerd. De Duitsers schoten de meeste vliegtuigen in mei 1940 in brand. De Duitsers namen het vliegveld gedurende de oorlog in gebruik. Pas in 1953 werd het vliegveld weer heropend, omdat het totaal verwoest uit de oorlog kwam en er na de oorlog niet direct behoefte aan een vliegveld was. In het museum ziet u een grote maquette van De Vlijt. Deze geeft de situatie van kort voor de Tweede Wereldoorlog weer. De geschiedenis van het vliegveld wordt aan de hand van foto’s, modellen en voorwerpen verduidelijk. De cockpit van de enige Fokker S-13, die ooit gebouwd werd, is in het museum tentoongesteld. Het is een bijzondere vliegtuig, want het was in de jaren vijftig van de vorige eeuw enige tijd op Texel gestationeerd.

Een maquette van een vliegveld in het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel bij het vliegveld

Luchtoorlog boven Texel

Zware bommenwerpers stegen in de Tweede Wereldoorlog op van vliegvelden in Groot-Brittannië. Ze waren op weg naar de grote steden en fabrieken voor de oorlogsindustrie in Nazi Duitsland. Texel lag precies op de aanvliegroute. Er waren nachten dat er meer dan 1.000 vliegtuigen overkwamen. Deze toestellen werden constant belaagd door Duitse nachtjagers en de zware luchtdoelbatterijen (Flak) op Texel, Vlieland en Den Helder. Op en rond Texel zijn veel vliegtuigen neergestort. Het museum schenkt veel aandacht aan deze heftige periode met maquettes en veel fotomateriaal. In Den Burg liggen stoffelijke resten van 167 geallieerde vliegers uit Engeland, Canada, Nieuw-Zeeland en Australië begraven. 44 van hen zijn nooit geïdentificeerd. Familieleden van de in Den Burg begraven militairen hebben persoonlijke spullen aan het museum voor de tentoonstelling geschonken. Het museum is in het bezit van verschillende decoraties en een uniform van een op Texel omgekomen vlieger. De gesneuvelde Amerikanen lagen in eerste instantie ook in Den Burg begraven, maar zijn in 1946 in Margraten herbegraven. De Duitse kant van de Tweede Wereldoorlog wordt belicht met foto’s en maquettes van de Atlantikwal en foto’s uit Hamburg. Deze foto’s zijn gemaakt na de vernietigende uitwerking van de geallieerde bombardementen.

Inzamelen van radiotoestellen in het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel bij het vliegveld

Deportatie Texelaars naar Assen

In de winter van 1944 werden ongeveer 800 jonge Texelse mannen tussen 17 en 36 jaar gedwongen om voor de Duitsers te werken. De Duitsers hadden via dreigementen aangekondigd dat voor iedere man die niet verscheen, familieleden zouden worden vastgenomen. Daardoor kwamen de meeste mannen en jongens op de oproep af. In totaal zijn vanuit heel Nederland meer dan 10.000 arbeiders naar Assen getransporteerd. De mannen en jongens van Texel deden dit lopend. In Assen moesten ze meehelpen om een laatste verdedigingslinie op te werpen voor de terugtrekkende Duitse legers. De Duitsers waren streng want wie zich niet aan de regels hield kreeg straf, in de vorm van minder vrije uren en zelfs de doodstraf is uitgevoerd. De mannen moesten tankvallen maken om oprukkende geallieerde legers te beletten ongehinderd de Duitse grens over te steken. Dit waren diepe sleuven in de grond die als bedoeling hadden dat tanks op deze hindernis zouden stuiten. Er braken ziekten uit. Na een paar weken konden de mannen een kosthuis zoeken in Assen. Ook werden vanaf Texel transporten geregeld om kleding en voedsel en post van het thuisfront naar Assen te brengen. In het museum wordt aan de hand van de gegevens uit zeven dagboeken een beeld geschetst van de problemen waarmee deze mannen te maken kregen. Alle Texelaars kwamen aan het eind van deze periode weer thuis. Een week na hun thuiskomst later brak de Russenoorlog uit.

Opstand der Georgiërs - De Russenoorlog

Het 822e Georgische infanteriebataljon was de eenheid die op 6 februari 1945 op Texel aankwam. Zij waren krijgsgevangenen geweest, maar hadden het aanbod gekregen om in Duitse krijgsdienst te gaan en om te overleven werd dit massaal gedaan. De oorlog was ten einde en om hun reputatie te herstellen smeedden ze het plan om in de nacht van 5 op 6 april 1945 om 1 uur ’s nachts de Duitse soldaten te doden. Ze noemden het de operatie Tag der Geburt (Dag der Geboorte). Die nacht werden door de Georgiërs op Texel enkele honderden Duitse soldaten in hun slaap omgebracht. Slechts enkele Duitse soldaten overleefden de slachting en alarmeerden de collega’s in Den Helder. De reactie liet niet lang op zich wachten. De Duitsers beschoten Den Burg en De Waal. In twintig minuten tijd lieten bijna 40 inwoners het leven. De Georgiërs moesten zich binnen enkele dagen gedwongen terugtrekken naar het noordelijk deel van Texel. Het gebied rond de vuurtoren was het laatste toevluchtsoord voor de muitende Georgiërs. De laatste troepen hebben zich tot het bittere eind verdedigd. Er was geen genade voor de Georgiërs. Ze werden tijdens de gevechten gedood of, na gevangenneming in de door hen zelf gegraven kuilen, neergeschoten. Een aantal wist onder te duiken op het eiland. Sommige zaten wekenlang bij inwoners op Texel. Hierdoor ontstond er een speciale band. Ruim 100 Texelaars verloren uiteindelijk het leven, terwijl er tot aan april 1945 bijna geen doden onder de bevolking te betreuren waren geweest. Pas op 20 mei kon er gezegd worden dat ook hier op Texel de oorlog voorbij was. Ongeveer 475 gedode Georgiërs kregen hun laatste rustplaats op Texel. Ze zijn begraven in het oude heuvellandschap, de Hoge Berg. Jaarlijks bezoeken velen (tegenwoordig ook veel Georgiërs) deze begraafplaats.

Algemene luchtvaart

In het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel wordt ook aandacht besteed aan de Algemene Luchtvaart. U ziet in het museum een replica van een zweefvliegtuig van Otto Lilienthal en het eerste vliegtuig waar Anthonie Fokker mee vloog, de Spin. Het museum heeft de beschikking over een unieke collectie zelfgebouwde vliegtuigmodellen, waaronder de Koolhoven ‘Dikke Dirk’, de Pander ‘Postjager’, de 12 motorige Dornier DO-X en de watervliegtuigen waar de BOAC, het trans-Atlantische postverkeer mee begon. Aan het plafond hangt de PH-COR. Ook ziet u twee maquettes waarbij de KLM niet wordt vergeten. U ziet verschillende modellen van KLM toestellen, zoals de Fokkers F-VIIa, F-XXXVI en F-XXII en de Douglas DC-2, meerdere modellen van de DC-3, een model van de Lockheed Constellation L1049 PH-LKY. In het museum ziet u oude en modernere vliegtuigmotoren, zoals een Franse Salmson 9AD.R 60 CV, de Praga-B motor van een Scheldemus, een P&W Wasp Junior (R985), de PZL (Scvetsov) Asz-622 en een Rolls Royce Griffon MK74 motor. U ziet ook straalmotoren staan, zoals de Allison J35 Turbojet en een General Electric J79-GE 111a, de motor van een Starfighter. Daarnaast zijn er motoren die door de Texelse kotters uit zee zijn opgevist, te zien, zoals die van een Bristol Beaufort (de P&W Twin Wasp R1830), van een Halifax B.II of B.V (de R.R. Merlin MK XX) en van een Dornier 215 (de Daimler Benz DB601). Ook is er een hoek ingericht met allerlei grote en kleine vliegtuigonderdelen allemaal opgevist uit zee zoals landingsgestellen, propellers en motoronderdelen. Het museum heeft een Linktrainer in zijn bezit. Dit is de voorloper van de grote moderne simulators waar bemanningen van bepaalde typen vliegtuigen op worden getraind.

De PH-153 in het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel bij het vliegveld
De binnenkant van een cockpit in het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel bij het vliegveld

Praktische informatie

Voor kinderen

Voor de kleinste kinderen is er een speelhoek, waar ze kunnen tekenen en kleuren. De grotere kinderen kunnen in een flightsimulator een rondje boven Texel vliegen of via een computerprogramma een modelvliegtuig besturen. Ook kunnen ze aan de hand van een vragenlijst een speurtocht door het museum maken.

Openingstijden

Het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel is in 2023 van maandag 3 april tot en met zondag 5 november dagelijks van 10.00-17.00 geopend.

Entree

Volwassenen en kinderen vanaf 13 jaar: € 7,50 per persoon.
Kinderen van 6 t/m 12 jaar: € 4,50 per persoon.
Kinderen t/m 5 jaar: gratis.

(Prijzen zijn van 2023.)

Adres

Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel
Postweg 126
1795 JS De Cocksdorp
Telefoon: 0222 – 311 689
E-mail: info@lomt.nl
Website:
Klik hier om naar de website van het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel te gaan

Meer lezen over Texel

Wilt u nog meer voorpret of u nog meer verdiepen in Texel? Dan kan ik u onderstaande reisgidsen aanraden:

Bewaar op Pinterest

Het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel ligt bij het vliegveld van Texel. Het museum vertelt de geschiedenis van de luchtvaart op Texel en vertelt het verhaal van de Georgische Opstand in 1945. Meer informatie over de Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel lees je hier? Lees je mee? #luchtvaartenoorlogsmuseumtexel #luchtvaartenoorlogsmuseum #vliegveldtexel #decocksdorp #texel #waddeneiland #nederland #jtravel #jtravelblog

Over JTravel

Author picture

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Deel dit artikel

Handige links

voor het plannen van uw reis

Om u mijn reistips gratis te kunnen blijven geven, kunt u mij helpen. Ik werk samen met verschillende organisaties. Als u via één van de onderstaande links iets boekt of koopt, ontvang ik een klein percentage van uw aankoopbedrag. Ik kan deze website op deze manier in de lucht houden en de kosten die ik maak voor het maken van deze website dekken en u van de gratis informatie voorzien. Het boeken via één van deze links kost u niets extra’s. Het helpt mij om met dit kleine beetje geld u te voorzien van informatie. Voor ons beiden is het een win-win situatie: ik verwijs u door naar leuke en handige reisproducten en u helpt mij, JTravel, met uw aankoop. Bij voorbaat dank. Meer handige links vindt u in het artikel Links naar andere websites.

Dit artikel bevat affiliate links. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik u in het artikel Disclaimer. 

Vindt u mijn blogs leuk? Koop dan een kop koffie voor me door op de button hieronder te klikken en ik zorg ervoor dat u kunt blijven genieten van de reisverhalen en reistips op mijn websites. Buy me a coffee

Deel dit artikel

Jaquelien

Jaquelien

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Ook leuk om te lezen

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven