Logo van JTravel.nl
Search
Close this search box.

De Burghtkerk in Den Burg

Tijdens mijn 10-daagse vakantie in 2017 op Texel verbleef ik in Hotel Beatrix in De Koog. Ik huurde een fiets, waarmee ik vanuit De Koog het hele eiland verkende. In dit artikel vertel ik u alles over De Burghtkerk in het centrum van Den Burg, de belangrijkste plaats op Texel.

Inhoudsopgave

De Burghtkerk

De Burghtkerk in Den Burg is de voormalige Hervormde Kerk.

Ligging

De Burghtkerk staat aan de Binnenburg 2 in Den Burg, in de buurt van de markt in het centrum van Den Burg.

Geschiedenis

Aan het eind van de 11e eeuw stond op de plaats van het middenschip van de huidige kerk een Romaans tufstenen kerkje met een toren. Dit kerkje had een fundering van veldkeien.

In 1539 zijn de zijmuren van dit kerkje afgebroken. Op de oude funderingen zijn de zware gemetselde bakstenen zuilen aangebracht. Deze zuilen dragen het dak van de kerk. Aan beide kanten van het schip is het kerkgebouw uitgebreid met een beuk. Hierdoor ontstond een veel grotere kerk. Deze omsloot het oude tufstenen kerkje. Deze verbouwing vond tegelijk plaats met de bouw van het koor, tussen 1470 en 1481. De kerk was toen gewijd aan Johannes de Doper. In 1491 bevond zich in de kerk een soort ‘heilig graf’ in de vorm van een stenen of houten Christus in zijn graftombe omringd door beelden van Maria, Maria Magdalena en een derde, heilige vrouw. Ook de apostel Johannes, Nicodemus en Jozef van Arimathea stonden in de groep beelden. De aanwezigheid van dit heilig graf blijkt uit een aflaatbrief uit 1491. De groep beelden en het graf zijn tijdens de inval van de Watergeuzen op 25 maart 1571 vernield.

In 1539 stortte de spits van de eerste toren in. In 1604 werd de toren weer opgebouwd en voorzien van een achtkantige, gemetselde sits van gele steen met daarin het jaartal vermeld.

Rond 1600 werd het buiten gestelde koor afgebroken en werden de zijmuren verlengd. De kerk was na de Hervorming geen katholieke kerk meer. In 1932 werd de toren hersteld.

De kerk had volgens overleveringen vluchtgangen naar een nabijgelegen klooster en naar het Schoutshuis, dat nu onderdeel van hotel De Lindeboom is. De Duitse eilandcommandant deed hier tijdens de Tweede Wereldoorlog onderzoek naar, maar geen van deze gangen is ooit teruggevonden. Tijdens de Russenoorlog in 1945 lag Den Burg zwaar onder vuur. De Grote Kerk is toen gedeeltelijk verwoest. In 1953 was de herbouw en restauratie gereed. Tegelijkertijd werd in die tijd een bodemonderzoek gedaan. Hierbij is de aanwezigheid van het oude tufstenen kerkje vastgesteld.

In 1998 en 2002 is het schip gerestaureerd en in 2017 is de toren opnieuw gevoegd.

Het klooster van de orde van Tertiarissen hoorde bij de kerk. Een restant van de kloostermuur kunt u aan de zuidzijde van de kerk zien. Het klooster is later een weeshuis geworden. De bijbehorende tuin heet nog steeds Wezentuin, maar het gebouw is in de Tweede Wereldoorlog vernield.

Bezienswaardig

Interieur

In de loop der jaren is de kerk nogal eens veranderd. In de katholieke tijd had de kerk drie altaren. Dit waren het Heilig Sacraments-altaar, het Sint Anna-altaar en het Heilig Kruis-altaar. Ook had de kerk een Christusschrijn. In de Geuzentijd zijn deze altaren vernield. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ook veel kostbare zaken verdwenen, waaronder het koperen koorhek, diverse wapenborden en kaarsenstandaards. Bij de naoorlogse restauratie werd de kansel één zuil dichter naar de oostmuur geplaatst. Het doopvont is gemaakt van Bentheimer zandsteen en heeft een koperen bekken. De vier kopjes op het doopvont symboliseren de vier paradijsstromen: de Tigris, de Eufraat, de Pison en de Gichon. Het doopvont is tijdens de Russenoorlog zwaar beschadigd, maar is daarna gerestaureerd.

Het interieur van de Burgtkerk in Den Burg

Orgel

Het orgel is tussen 1814-1818 gebouwd. Het front bevat grotendeels houten imitatie pijpen. In 1953 en 1992 werd het orgel gerestaureerd en geheel opnieuw geïntoneerd.

Torenuurwerk

In 2015 is het uurwerk in gebruik genomen. Het uurwerk is op een tussenzolder van de kerktoren geplaatst. Hier bevinden zich ook een kleine luidklok en een wijzerplaat. De wijzerplaat is in oude stijl gemaakt. Deze wijzerplaat heeft, zoals bij de oude uurwerken gebruikelijk was, maar één wijzer. Voor de gewichten zijn ongeveer 70 kilo zware veldkeien gebruikt. Onder deze veldkeien ligt een stapeldakpannen, een oude vorm van valdemper. Mocht het gewicht loskomen voorkomt dit dat het door de zoldervloer heen slaat. De gewichten voor het uurwerk en de luidklok moeten met de hand worden opgewonden. Dit moet om de ongeveer acht uur herhaald worden. Het uurwerk is tussen 1530 en 1570 gemaakt. Het is één van de oudste nog in originele staat verkerende torenuurwerken van Nederland.

Torenbeklimming

In de maanden juli en augustus kunt u elke maandag en woensdag tussen 10.00 uur en 16.00 uur de toren van de dorpskerk beklimmen. U betaalt een kleine entreeprijs om de toren te mogen beklimmen. Eenmaal boven hebt u een schitterend uitzicht over Den Burg, Texel en de omgeving.

Den Burg - Texel 2017 / Copyright © JTravel.nl

Uitleg over de beklimming van de toren

  • Na de eerste trap komt u aan op de orgelgalerij:
    Tegen de westmuur staat het voormalige smeedijzeren torenkruis. Dit kruis, dat in 1604 op de toren werd geplaatst, is in 1998 tijdens de restauratie vervangen. Het orgel, dat u het beste vanuit de kerkzaal kunt bekijken, werd door de orgelbouwer Johan Michael Garstenhouwer tussen 1814 en 1818 in Monnickendam gebouwd. De totale prijs voor het orgel bedroeg toen omgerekend ongeveer € 650,–. Tijdens de afbouw op Texel in 1818 stierf de orgelbouwer op 67-jarige leeftijd aan een beroerte. Hij werd voor het orgel in de middenkerk begraven.
  • Na de tweede trap komt u op de eerste zolder van de toren:
    Hier staat het historische, in 2015, gerestaureerde, handgesmede uurwerk. De exacte leeftijd van dit smeedijzeren torenuurwerk is niet bekend. Gotische kenmerken en de stand van de hoekstijlen duiden op een mogelijke datering tussen 1530 en 1570. Het archief van de kerk vermeld dat er in 1607 een grote reparatie aan dit uurwerk is uitgevoerd. Dit uurwerk, dat tot 1933 dienst heeft gedaan, is bijna geheel authentiek en behoort daarmee tot het zeer kleine aantal vergelijkbare torenuurwerken dat nog in Nederland aanwezig is. De door dit uurwerk aangestuurde wijzerplaten die in het midden van elke torenzijde geplaatst waren en maar één wijzer hadden zijn, toen er in 1932 een nieuw uurwerk kwam, meer naar de zijkant verplaatst. Aan de muur achter het gerestaureerde torenuurwerk ziet u een replica van de wijzerplaat van voor 1933.
  • Als u hoger gaat komt u op de uurwerkzolder:
    Tegen de noordmuur staat het oude uurwerk uit de kerktoren van Oosterend. Dit uurwerk, dat in 1931 te Midwolda in Groningen is gemaakt en nog met de hand werd opgewonden, is enkele jaren geleden vervangen door een elektrisch uurwerk. Het uurwerk tegen de oostmuur van de toren is in 1932 in Aarle Tixtel gemaakt. Het geeft ook nu nog de tijd aan en het uurwerk zorgt er zelf voor dat zijn gewichten op tijd opgehesen worden door middel van een elektromotor.
  • Gaat u de volgende trap op dan komt u op de klokkenzolder:
    De klok die u hier ziet werd in 1649, als werkopvulling tussen het gieten van geschut voor de VOC en andere oorlogvoerenden in, gegoten in een geschutgieterij in Enkhuizen. In de Tweede Wereldoorlog haalde de bezetter de klokken uit de kerktorens om ze tot geschut en munitie om te smelten. Het schip de ‘Hoop van Zegen’ kreeg de opdracht deze klok samen met 250 andere klokken in januari 1945 per konvooi naar Duitsland te vervoeren. De ‘Hoop van Zegen’ liep, vermoedelijk door een actie van de vuurtorenwachter uit Urk, samen met twee andere schepen nabij Urk aan de grond. Sabotage van bergers uit Urk zorgden er vervolgens voor dat het niet mogelijk was om de klokken te bergen. In juli 1945 werden de klokken alsnog geborgen, het schip viel niet meer te redden. Om de eigenaar van het schip de mogelijkheid te geven een nieuw schip te kopen werd een fonds opgericht waarin de eigenaars van de klokken omgerekend ongeveer € 35,– per klok moesten storten. De klok is in 1952 hergoten, omdat hij gescheurd was.
  • Na 25 meter klimmen (117 treden) bent u boven aangekomen:
    Hier ziet u dat deze toren een stenen spits heeft, dit is in Nederland minder gebruikelijk. Deze kerk werd in 1450 afgebouwd, de toren draagt echter het jaartal 1604. Dit komt omdat in 1527 de torenspits tijdens noodweer instortte en er pas in 1604 een nieuwe stenen spits werd geplaatst. Deze stenen spits is een paar meter hoger dan de oude houten spits. De ‘Staten van Holland’ verleenden toestemming tot het heffen van belasting op sterke drank, bier en wijn en zo kon de bouw van de spits worden gefinancierd.
De klok in de toren van de Burgtkerk in Den Burg

Praktische informatie

Openingstijden

De toren van de kerk kan in de maanden juli en augustus op maandag en woensdag van 10.00-16.00 uur beklommen worden. Vanaf de toren heeft u een schitterend uitzicht over Texel, Den Burg en omgeving.

Entree

Volwassenen: € 2,– per persoon.
Kinderen tot 12 jaar: € 1,– per persoon.

(Prijzen zijn van 2023).

Adres

Burghtkerk
Binnenburg 2
1091 CG Den Burg
Telefoon: 0222 – 365 933
Website: www.kerkpleintexel.nl

Bekijk ook: Foto’s van Den Burg

Meer lezen over Texel

Wilt u nog meer voorpret of u nog meer verdiepen in Texel? Dan kan ik u onderstaande reisgidsen aanraden:

Bewaar op Pinterest

In de zomermaanden kun je de toren van De Burghtkerk in Den Burg beklimmen. Neem als je beneden bent ook een kijkje in de kerk. Meer lezen over het beklimmen van de toren en de kerk in het algemeen, bekijk dan mijn website. Lees je mee? #deburghtkerk #denburg #texel #nederland #waddeneiland #jtravel #jtravelblog

Over JTravel

Author picture

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Deel dit artikel

Handige links

voor het plannen van uw reis

Om u mijn reistips gratis te kunnen blijven geven, kunt u mij helpen. Ik werk samen met verschillende organisaties. Als u via één van de onderstaande links iets boekt of koopt, ontvang ik een klein percentage van uw aankoopbedrag. Ik kan deze website op deze manier in de lucht houden en de kosten die ik maak voor het maken van deze website dekken en u van de gratis informatie voorzien. Het boeken via één van deze links kost u niets extra’s. Het helpt mij om met dit kleine beetje geld u te voorzien van informatie. Voor ons beiden is het een win-win situatie: ik verwijs u door naar leuke en handige reisproducten en u helpt mij, JTravel, met uw aankoop. Bij voorbaat dank. Meer handige links vindt u in het artikel Links naar andere websites.

Dit artikel bevat affiliate links. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik u in het artikel Disclaimer. 

Vindt u mijn blogs leuk? Koop dan een kop koffie voor me door op de button hieronder te klikken en ik zorg ervoor dat u kunt blijven genieten van de reisverhalen en reistips op mijn websites. Buy me a coffee

Deel dit artikel

Jaquelien

Jaquelien

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Ook leuk om te lezen

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven