Het Czaar Peterhuisje in Zaandam is รฉรฉn van de oudste houten huizen van Nederland en het รฉรฉn na oudste museum (na het Teylers Museum in Haarlem) van Nederland. In het wereldberoemde huisje logeerde in 1697 de Russische tsaar Peter de Grote.
Inhoudsopgave
Ligging
Het Czaar Peterhuisje ligt aan de Krimp in een rustig straatje in het centrum van Zaandam.
Geschiedenis
Het Czaar Peterhuisje is het รฉรฉn na oudste museum, na het Teylers Museum in Haarlem, en รฉรฉn van de oudste houten huizen van Nederland. Het Czaar Peterhuisje is in 1632 als arbeidershuisje gebouwd van oud scheepshout.
In dit wereldberoemde huisje logeerde in 1697 de Russische tsaar Peter de Grote. Hij verbleef acht dagen in het huis van smid Gerrit Kist in Zaandam. De tsaar kwam naar Zaandam om hier het vak scheepstimmerman te leren. Ondanks dat hij incognito als Pjotr Michajlov, zogenaamd onderofficier, in Zaandam verbleef, wordt al na een paar dagen zijn werkelijke identiteit onthuld. Hij viel op door zijn lengte. Hij was 2,04 meter groot. En hij was in het gezelschap van zes mannen in Russische kleding. Hij werd overal door nieuwsgierige mensen gevolgd. Hij vertrok naar naar de VOC-werven in Amsterdam.
Het kleine houten arbeidershuisje in Zaandam kreeg ondanks het korte verblijf van de Tsaar in het huisje zijn naam en wereldfaam. De Zaanse herbergier Bulsing redde het huisje eind 18e eeuw van de sloop.
Het huisje werd in 1818 door Koning Willem I gekocht. Het was een kraamcadeautje voor zijn Russische schoondochter, Anna Paulowna. Anna Paulowna was de zus van tsaar Alexander I en afstammeling van Peter de Grote. De borstbeelden van Peter de Grote en Anna Paulowna staan in de tuin achter het huis.
Er is een familieband tussen de Romanovs en het Nederlandse koningshuis. De eerste overkapping dateert uit 1823. Dit was een stenen overkapping met open bogen. De overkapping werd betaald door koningin Anna Paulowna. Na haar dood liet haar zoon prins Hendrik het houten huisje overbouwen om het te beschermen tegen de weergoden. De stenen overkapping is gebouwd in opdracht van tsaar Nicolaas II, de laatste tsaar van Rusland. De bouwstijl is eind 19e eeuws. Een Russisch-orthodoxe kerk heeft als voorbeeld gediend. Nadat de laatste tsaar Nicolaas II met zijn gezin in 1918 waren geรซxecuteerd, kwamen de nabestaanden van tsaar Alexander III in het bezit van het Czaar Peterhuisje. Deze nabestaanden deden in 1948 afstand hun bezit. Het Czaar Peterhuisje staat nog altijd op naam van ‘de Staat der Nederlanden en de erfgenamen van tsaar Nicolaas II’.
Veel Russische tsaren, presidenten, Nederlandse vorsten, Napoleon en keizerin Sissi brachten ook een bezoek aan het Czaar Peterhuisje. Hun namen en andere namen staan ter herinnering aan hun bezoek in de ramen en houten wanden geschreven en gekerfd.
Russische tsaren en Nederlandse vorsten beseften dat het Czaar Peterhuisje van onschatbare waarde is. Ze lieten het houten huisje in 1823 stutten, funderen en overkappen door een stenen museumhal. Dit om het kwetsbare huisje te beschermen. Het huisje en de overkapping zijn Rijksmonumenten en worden beheerd door het Zaans Museum. Het Czaar Peterhuisje herbergt een kleine historische expositie.
Het houten arbeidershuisje in Zaandam is in 2013 gerestaureerd. Zowel de fundering, als de binnen- en buitenkant van het huisje, de stenen ombouw, het dak en de buitenmuur in de tuin zijn gerestaureerd.
Op het terrein van Kolomenskoje in Moskou (Rusland) staat sinds 2013 een replica van het Czaar Peterhuisje. Deze replica was een geschenk in het kader van het Vriendschapsjaar 2013 en werd gebouwd door Nederlandse en Russische militairen.
Czaar Peterhuisje in Zaandam
Hetย Czaar Peterhuisje is een klein museum. Aan de buitenring leest u de geschiedenis van het huisje en het bezoek van Peter de Grote aan de Zaanstreek.
In het houten huisje lijkt het of het huisje scheef staat, maar volgens de vrijwilligers van het Czaar Peterhuisje is dat niet het geval.
In het stenen gebouw staat het houten Czaar Peterhuisje. Dit is een scheefgezakt huisje met op de begane grond twee kamers. De bovenverdieping was tijdens mijn bezoek eind 2022 afgesloten voor bezoekers.
In het Czaar Peterhuisje hangt een dubbelportret van Peter de Grote en van zijn tweede echtgenote, Catharina I van Rusland. Het zijn oude kopieรซn van schilderijen uit 1717 gemaakt, toen Peter de Grote weer een bezoek bracht aan Zaandam.
In het huisje hangt ook een portret van een jongere Peter de Grote uit 1839, waar de tsaar op een stoel met drie poten, een driestal, zit. In het huisje zijn ook twee van deze oude driestallen te zien. In รฉรฉn van de kamers is een bedstee en een deels betegelde haard. De andere kamer heeft glazen ramen met de handtekeningencollectie. Deze handtekeningencollectie van het Czaar Peterhuisje is beroemd. Op de glazen ruitjes en op de houten muren zijn de namen van Russische nazaten van de tsaren, de Nederlandse koninklijke familie gekrast. Ook zijn er een dodenmasker van de tsaar en een brief uit 1897 met een aanmaning gericht aan tsaar Nicolaas II om de achterstallige grondbelasting van 5 cent te betalen te zien in het museum.
Buiten in de tuin achter het museum staan de borstbeelden van Tsaar Peter de Grote en Anna Paulowna.
Ik bezocht het Czaar Peterhuisje tijdens de een wandeling in Zaandam, een korte wandeling in het centrum van Zaandam. Een bezoek aan het Czaar Peterhuisje past in deze wandeling.
Binnen is het, door het slechte licht en de nauwe ruimte, moeilijk fotograferen. De glazen ruitjes zijn moeilijk te lezen maar het idee vind ik wel grappig. Ik zie helemaal voor me hoe de koningin of bijv. een Russische president moeite moet doen om zijn krabbel in het raam of op het hout te krassen.
De de Russische inval in Oekraรฏne heeft mij er niet van weerhouden om het Czaar Peterhuisje te bezoeken. Aan het hek hangt een tweetalig statement. Ook op deย website van het Czaar Peterhuisje/Zaans Museum is een statement over deze zinloze oorlog te lezen.
Praktische informatie
Overige informatie
- Het Czaar Peterhuisje valt onder het beheer van het Zaans Museum. Het Zaans Museum, Hembrug Museum en het Czaar Peterhuisje vormen de drie musea รฉรฉn organisatie over de geschiedenis van de Zaanstreek.
- Het Czaar Peterhuisje heeft een statement over de oorlog in Oekraรฏne uitgebracht: Het Zaans Museum is ontzet over de Russische inval in Oekraรฏne. Het museum beheert het Czaar Peterhuisje waar Peter de Grote in 1697 verbleef. Hier wordt sinds jaar en dag het verhaal verteld over de historische band tussen Nederland en Rusland. Vertrekpunt is de overtuiging dat cultuur als bindmiddel fungeert.ย Dit wordt overschaduwd door de huidige situatie. Temeer omdat het Zaans Museum werkt met een internationaal team waarvan sommigen direct geraakt worden door deze oorlog. De gedachten gaan uit naar eenieder die lijdt onder de Russische inval โ in Oekraรฏne en daarbuiten.
- In de museumwinkel zijn leuke cadeautjes en souvenirs te koop.
- De toiletten zijn in een apart gebouw aan de zijkant van het museum.
- In het Czaar Peterhuisje kan alleen met pinpas of creditcard betaald worden.
- Het Czaar Peterhuisje is voor mindervaliden beperkt toegankelijk. De stenen ombouw en de presentatie die daar te zien is, is redelijk toegankelijk, maar het houten huisje is voor rolstoelgebruikers en rollators niet toegankelijk. Er zijn ook geen officiรซle invalidenparkeerplaatsen rondom het museum.
- Er worden groepsrondleidingen van ongeveer 45 minuten gegeven in het Czaar Peterhuisje.
Bereikbaarheid van Zaandam
Zaandam is met de auto en het openbaar vervoer goed bereikbaar.
Auto
Komt u met de auto, dan zijn er twee parkeergarages op een paar minuten loopafstand van het Czaar Peterhuisje: Parkeergarage Zaantheater of Rozenhof. Direct naast het Czaar Peterhuisje zijn een paar (betaalde) parkeerplekken.
Openbaar vervoer
U kunt het beste met de trein naar Station Zaandam reizen. In ongeveer 15 minuten loopt u naar het Czaar Peterhuisje. Via de Gedempte Gracht loopt u naar de Dam en rechtsaf naar de Krimp. Het Czaar Peterhuisje ligt aan het eind van de Krimp.
Vanaf Amsterdam Centraal Station rijdt bus 392 of 394 naar het centrum van Zaandam. De uitstaphalte is de bushalte Gedempte Gracht. Vandaar is het nog een klein stukje lopen naar het Czaar Peterhuisje.
Fiets
Komt u op de fiets, dan kunt u uw fiets naast de ingang buiten het hek stallen.
Entree
Volwassenen: โฌ 6,– per persoon.
Kinderen van 4 t/m 17 jaar: โฌ 3,– per kind.
Kinderen van 0 t/m 3 jaar: gratis.
Museumkaarthouders: gratis.
(Prijzen zijn van 2024).
Openingstijden
Het Czaar Peterhuisje in Zaandam: dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 17.00 uur.
Het Czaar Peterhuisje in Zaandam is op 25 december (1e Kerstdag) en 1 januari (Nieuwjaarsdag) gesloten.
Adres
Sociale media
Bekijk ook: Foto’s van het Czaar Peterhuisje in Zaandam
Tips voor uw reis naar Zaandam
Bewaar op Pinterest
