In dit artikel geef ik u informatie over mijn favoriete wandelgebied: de Amsterdamse Waterleidingduinen. Vanaf 2015 bezoek ik de Amsterdamse Waterleidingduinen regelmatig. Er is hier zoveel te zien, zoals vossen, damherten, boomkikkers, zandhagedissen, kikkers, paddenstoelen, (water)vogels, insecten, bloemen en planten. Elk seizoen heeft zijn charme, maar in de herfst is het er prachtig met de burlende damherten en de vele soorten paddenstoelen. En het mooie van dit gebied is dat u overal mag lopen waar u wilt. U ben bent niet gebonden aan de (on)verharde paden. Er zijn stukken waar u niet mag komen, maar dat is duidelijk aangegeven. Doe dat ook niet, want als u gesnapt wordt, krijgt u een boete.

 

De ligging van de Amsterdamse Waterleidingduinen

De Amsterdamse Waterleidingduinen ligt tussen Zandvoort en Noordwijk op de grens van Noord-Holland en Zuid-Holland. Het gebied is 3.400 hectare groot, ongeveer 5 kilometer breed en 10 kilometer lang.Om een indruk te krijgen: de afstand vanaf de ingang Panneland naar de ingang Zandvoort is 4,7 kilometer.

 

Wat is de Amsterdamse Waterleidingduinen

De Amsterdamse Waterleidingduinen is het voorzuiveringsgebied voor 2/3 van het Amsterdamse drinkwater. De natuur en de waterzuivering gaan al sinds 1853 samen. Waternet zorgt voor de exploitatie van het oudste waterwinningsgebied van Nederland. 

De Amsterdamse Waterleidingduinen is een gebied met een afwisselend landschap met oude stuifduinen in de buitenduinen, grote valleien in het middenduin en rest van oude loopduinen in het oosten van het gebied. In de Amsterdamse Waterleidingduinen leven damherten, reeën, vossen, zandhagedissen, boomkikkers, vleermuizen en konijnen en de vegetatie bestaat uit bos en en er zijn plekken met stuifzand, moerassige en vochtige valleien en droge vlakten.

 

De geschiedenis van de Amsterdamse Waterleidingduinen

In het verleden werd het drinkwater voor de Amsterdamse bevolking uit de Amsterdamse grachten gehaald. Door de vervuiling en verzilting door de bevolkingsgroei moest het drinkwater eerst worden aangevoerd uit de nabijgelegen plassen.

Vanaf 1845 is er begonnen met het zuiveren van regenwater in de duinen. Ook dit duurde niet lang. De vraag was groter dan het aanbod. Er werd een nieuwe zoetwatervoorraad gevonden. Deze lag onder een dikke kleilaag op 15 meter beneden NAP. Men kon weer eventjes vooruit.

De Amsterdamse Waterleidingduinen is het oudste waterwinningsgebied van Nederland. De waterzuivering vindt hier al sinds 1853 plaats.

Sinds 1945 wordt het water  door grote buizen uit de rivier de Rijn naar de Amsterdamse Waterleidingduinen gevoerd. Het water wordt in Nieuwegein aan de Lek onttrokken en voorgezuiverd. In het zuiveringsbedrijf wordt het water behandeld om vervolgens via leidingen naar de duinen te worden getransporteerd. In de Amsterdamse Waterleidingduinen stroomt het water vervolgens in een verdeelvijver en zakt het langzaam in de duinbodem. Na 3 maanden is het water door het duin gezuiverd en vloeit het heldere water in de kanalen. Op het filterterrein van de Amsterdamse Waterleidingduinen wordt het water tot drinkwater gemaakt. Via toevoersloten stroomt het water naar het infiltratiegebied. Het infiltratiegebied bestaat uit 40 geulen van totaal 25 kilometer.

De gemeente Amsterdam is de eigenaar van de Amsterdamse Waterleidingduinen, ondanks dat het gebied grotendeels in de gemeenten Zandvoort, Noordwijk en Bloemendaal ligt.

 

Wandelen

U kunt in dit gebied genieten van ruimte en rust. De Amsterdamse Waterleidingduinen zijn alleen toegankelijk voor wandelaars.

Fietsen en andere voertuigen niet toegestaan. Mocht het nodig zijn, dan is het mogelijk om een fietsontheffing aan te vragen voor het gebied. Dit kan alleen online tussen 1 oktober en 31 oktober van het voorafgaande jaar.

De Amsterdamse Waterleidingduinen zijn een struingebied, dat wil zeggen, dat u overal mag lopen, tenzij anders is aangegeven.

 

Ingangen en wandelroutes per ingang

Er zijn per hoofdingang twee vaste wandelroutes uitgezet. De wandelroutes zijn te volgen via de gekleurde paaltjes. U kunt natuurlijk ook door het gebied struinen zonder een wandelroute te volgen. U mag hier overal buiten de paden lopen. Er is een grote kans dat u onderweg damherten tegenkomt.

Er zijn vier hoofdingangen. Bij drie ingangen, Zandvoort, Panneland en Oase, is een horecagelegenheid gevestigd.

De ingangen zijn:

• Ingang Panneland, Vogelenzangseduinenweg 2 in Vogelenzang. De wandelroutes worden aangegeven met rode en blauwe paaltjes. De rode route is 4 kilometer lang en de blauwe route heeft een lengte van 8 kilometer.
• Ingang Oase, Eerste Leijweg 2 in Vogelenzang. De wandelroutes worden aangegeven met gele en oranje paaltjes. De gele route heeft een lengte van 4 kilometer en de lengte van de oranje route is 7 kilometer.
• Ingang Zandvoortselaan, Zandvoortselaan 130 in Zandvoort. De wandelroutes worden vanaf ingang Zandvoort aangegeven met witte en groene paaltjes. De witte route is 4 kilometer en de groene route heeft een lengte van 7 kilometer.
• Ingang De Zilk, Joppeweg 1 in De Zilk. De wandelroutes vanaf ingang De Zilk worden aangegeven met paarse en zwarte paaltjes. De lengte van de paarse route bedraagt 5 kilometer en de zwarte route heeft een lengte van 9 kilometer.

 

De kleuren van de wandeling op mijn plattegrond kloppen sinds 2019 niet meer. De kleuren van de routepaaltjes zijn gewijzigd en ook de lengte en de routes van een aantal wandelingen zijn aangepast.

 

Naast deze wandelroutes zijn er nog meer routes uitgezet die die u via een kaartje kunt lopen. Voor kinderen zijn er twee kinderroutes met opdrachten uitgezet. Deze routes zijn te downloaden op uw smartphone of u kunt ze kopen in het bezoekerscentrum.

Op de website van de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn ook wandelroutes te vinden. Zoals bijv. de bunkerroute van 5 kilometer met vertrek vanaf ingang Zandvoortselaan. In de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn ongeveer 400 bunkers te vinden. Deze bunkers zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gebouwd. Ze vormden een onderdeel van de 5000 kilometer lange Atlantikwall, een enorme verdedigingslinie van Noorwegen tot aan de Pyreneeën om een inval van Amerika te voorkomen. Sommige van deze bunkers zijn goed te zien, anderen zijn inmiddels woonplaatsen van vleermuizen geworden. Ik heb deze route in februari 2021 gelopen. Mijn foto's ziet u in dit fotoartikel.

Vanaf ingang Zilk kunt u (evt. met uw kinderen) het kabouterdorp bezoeken. Mijn foto's die ik tijdens mijn bezoek maakte, ziet u in dit fotoartikel.

U kunt meer wandelingen maken die (deels) door de Amsterdamse Waterleidingduinen lopen, zoals Trage Tocht - Vogelenzang, Groene Wissel - Vogelenzang en de 5^e etappe van deel 2 van Lange-afstands-wandeling (LAW) Nederlands Kustpad.

 

Bezoekerscentrum Oranjekom bij de ingang Oase

In Bezoekerscentrum Oranjekom bij Ingang Oase kunt u terecht voor een plattegrond, wandelroutes en tips. Er is een winkeltje met streekproducten, boeken en natuurspeelgoed voor kinderen.

Het bezoekerscentrum is gevestigd in een voormalig pompstation. Dit station pompte vroeger het water vanuit het duin naar het waterzuiveringterrein Leiduin. De pompen staan er nog. In de vloer kunt u door een doorzichtige plaat de grote buizen in de kelder zien liggen. Op zondag kunt u terecht bij de vrijwillige gastheren en –vrouwen die rond de ingangen van het duin uw vragen zullen beantwoorden.

Het gebouw is sinds maart 2008 in gebruik als bezoekerscentrum. Tussen 1932 en 1986 was De Oranjekom een pompstation. Tijdens de verbouwing van pompstation naar bezoekerscentrum zijn details behouden gebleven. Deze zijn daar waar nodig gerestaureerd. Het gebouw is nu industrieel erfgoed met een hoge monumentenwaarde.

 

Kroonprins Willem van Oranje stak op 11 november 1851 de eerste spade in de grond van het kanaal. Dit kanaal moest het duinwater naar de verzamelvijver leiden. Deze vijver werd de Oranjekom genoemd.

Aan de Leidsevaartweg werd in 1853 het eerste pompstation in gebruik genomen. Het gezuiverde duinwater werd vanaf hier naar Amsterdam gepompt. Dit was het begin van de openbare drinkwatervoorziening in Nederland. Er werd een krachtiger pompstation bij de verzamelvijver gebouwd om aan de groeiende vraag naar drinkwater te kunnen voldoen. In 1932 trad de Oranjekom in werking en in 1986 is deze functie door een nieuw pompstation overgenomen.

De Oranjekom is ontworpen door architect Arnoldus Pelser en constructeur Joannes Ammersdorffer van de toenmalige Gemeentewaterleidingen. De oorspronkelijke architectuur is na de restauratie overeind gebleven. Alleen de oude overkapping en de hijsinstallatie voor de krooshekken zijn verwijderd. Het gebouw heeft twee bouwlagen onder de pompenkelder en boven de machineruimte. Er zijn granieten druppelvormen in de trapballustrades te zien. Deze laten en terugkerend stroompje water naar de Oranjekom zien dat de cyclus van de drinkwaterwinning uitbeeldt.

Adres: Bezoekerscentrum De Oranjekom, Eerste Leijweg 6 (ingang Oranjekom/Oase), tegenover Vogelenzangseweg 21, 2114 BH Vogelenzang

Openingstijden: Het bezoekerscentrum is vanwege de coronacrisis gesloten. Voor vragen zijn ze bereikbaar via 020-6087595 of .
De normale openingstijden zijn: dinsdag t/m zondag: 10.00-17.00 uur en op alle feestdagen.

 

Damherten in van de Amsterdamse Waterleidingduinen

Tijdens uw wandeling komt u ongetwijfeld damherten tegen. Het gebied heeft de grootste damhertenpopulatie van Nederland. Eind maart 2020 zijn er 2.522 damherten geteld in de Amsterdamse Waterleidingduinen.

Vanaf maart 2016 mogen er in vijf jaar tijd 2.200 dieren worden doodgeschoten waardoor er een populatie van ongeveer 800 damherten overblijft. Dit omdat de laatste jaren de damherten op de wegen rondom de duinen werden waargenomen en dat leidde tot onveilige verkeerssituaties en overlast voor de inwoners van bijvoorbeeld Zandvoort.

De burltijd/bronstijd voor damherten is in het september/oktober. In deze periode proberen de mannetjes zo vaak en zo hard mogelijk te burlen om de vrouwtjes te imponeren. Dit kan wel eens uitlopen op een gevecht met andere mannetjes. Een must-see voor  fotografen en natuurliefhebbers. De damherten kun je goed fotograferen. Ze geven zelf wel aan als je te dichtbij komt, want dan rennen ze weg.

 

 

Vossen in de Amsterdamse Waterleidingduinen

In de Amsterdamse Waterleidingduinen kunt u (wilde) vossen spotten. U vindt de vossen op een klein uurtje lopen vanaf de ingangen Oase, Zandvoorteslaan en Panneland. Op de hoek van de Strandweg en de Duizendmeterweg is een plek waar u even bij kunt komen van uw wandeling. Dit is het gebied waar u vossen kunt spotten. Het laatste jaar worden ze daar bijna niet meer gesignaleerd. Waar ze exact allemaal gebleven zijn, weet ik niet. Ik kom er regelmatig en zie ook regelmatig vossen, ook vossenwelpen heb ik in het voorjaar 2020 gezien, maar (sorry voor de mensen die de plek niet weten) ik ga u niet vertellen waar ik de vossenwelpen heb gespot. Dit omdat het er anders nog drukker wordt dan het in 2020 al bij de burcht was. Garanderen dat u een vos ziet, kan ik niet.

Het is verboden om de vossen te voeren, maar (helaas) worden ze door mensen gelokt met eten. Dit alles om makkelijker een foto te kunnen maken. Er staan duidelijke borden dat voeren verboden is. De rondlopende boswachters zijn bevoegd om u een boete (€ 90,--) te geven als u betrapt wordt op het voeren van de vossen.

 

Bekijk ook: foto’s van de Amsterdamse Waterleidingduinen.

 

Overige flora & fauna in de Amsterdamse Waterleidingduinen

Naast de vossen en damherten is er nog veel meer te zien in de Amsterdamse Waterleidingduinen, zoals in het voorjaar de boomkikkers en zanghagedissen, maar ook libelles, gewone kikkers en andere insecten en natuurlijk vogels.

In de Amsterdamse Waterleidingduinen groeit zonnedauw. Dit is een vleesetend plantje dat door een glinsterende, kleverige substantie aan zijn tentakeltjes insecten lokt, vangt en verteert. De prooi dient om de zonnedauw te voorzien van voedingsstoffen die vrijwel afwezig zijn in de bodem waar de planten leven. Zonnedauw vindt u in moerasachtige gebieden. 

 

Het is altijd afwachten wat u onderweg ziet. Het zijn wilde dieren.

 

Entreekosten voor de Amsterdamse Waterleidingduinen

Een dagkaart voor de Amsterdamse Waterleidingduinen kost  € 1,50 per persoon. Een toegangskaart is verplicht voor iedereen vanaf 18 jaar.

Het is, als u vaker in de Amsterdamse Waterleidingduinen wandelt, voordeliger om voor € 10,– een persoonlijke jaarkaart aan te schaffen.

De entreekaarten zijn zowel online, als bij de ingangen van de Amsterdamse Waterleidingduinen te koop. Bij de ingangen kunt u alleen met uw pinpas betalen. De entreekaarten zijn ook te koop bij de restaurants bij de ingangen (m.u.v. ingang De Zilk en ingang Oase/Oranjekom) en bij Bezoekerscentrum De Oranjekom.

Een parkeerkaart kost € 2,– per dag.

Kom je vaker in de Amsterdamse Waterleidingduinen en kom je met de auto, dan zijn ook zgn. jaarparkeerkaarten voor € 35,– per jaar te koop. Deze zijn online te koop of bij het bezoekerscentrum bij ingang Oase/Oranjekom.

(Prijzen zijn van 2021).

 

Openingstijden van de Amsterdamse Waterleidingduinen

De Amsterdamse Waterleidingduinen is toegankelijk van zonsopkomst tot zonsondergang.

 

Bereikbaarheid van de Amsterdamse Waterleidingduinen

De Amsterdamse Waterleidingduinen is per auto, fiets en openbaar vervoer goed bereikbaar.

 

Auto

Alle hoofdingangen hebben een uitgebreid parkeerterrein.
Een parkeerkaart kost € 2,– per dag.
Jaarparkeerkaarten kosten € 35,– per jaar. Deze zijn online te koop of bij het bezoekerscentrum bij ingang Oase/Oranjekom.

(Prijzen zijn van 2021).

 

Openbaar vervoer

Met het openbaar vervoer is de Amsterdamse Waterleidingduinen goed bereikbaar.

• Connexxion bus 9: 1x per uur tussen NS-station Heemstede-Aerdenhout en NS-station Hillegom. U kunt uitstappen bij de ingangen Oase en Panneland in Vogelenzang. Let er wel op dat u voor de ingang Panneland nog een kilometer moet lopen.
• Connexxion bus 80: 2x per uur tussen NS-station Heemstede-Aerdenhout en NS-station Zandvoort. U kunt uitstappen bij de ingang Zandvoortselaan.
• Arriva bus 157: 1x per uur tussen NS-station Hillegom en ingang De Zilk.

Voor de precieze bustijden, kijk op ov9292.nl.

 

Fiets

Bij alle vier hoofdingangen kunt u uw gratis fiets stallen. Er is geen toezicht.

 

Horeca bij de ingangen van de Amsterdamse Waterleidingduinen

Bij de ingangen Panneland, Oase en Zandvoortselaan zijn horecagelegenheden.

Bij ingang De Zilk is geen horecagelegenheid.

Binnen de hekken van de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn geen horecagelegenheden. Neem zelf voldoende te eten en te drinken mee. Pas wel op voor bijv. de vossen als u ergens iets gaat eten. Zij komen op de geur van eten af. Ik heb al een paar gezien dat ze er met een broodzak en ander voedsel dat niet voor hen bestemd is vandoor gaan. U hoeft bij de vossen soms maar even uw tas open te doen of ze komen nieuwsgierig kijken of u iets voor ze te eten hebt.

 

Belangrijke informatie voor een bezoek aan de Amsterdamse Waterleidingduinen

• Honden zijn niet toegestaan in de Amsterdamse Waterleidingduinen.
• Fietsen en andere voertuigen niet toegestaan. Mocht het nodig zijn, dan is het mogelijk om een fietsontheffing aan te vragen voor het gebied. Dit kan alleen online tussen 1 oktober en 31 oktober van het voorafgaande jaar.
• Het voeren van bijv. de vossen en damherten is NIET toegestaan. Doe het ook niet. Ik zie zeer regelmatig dat mensen noten of hondenbrokken bij zich hebben om maar een mooie close-up foto van een vos te kunnen maken die dichtbij gekomen is. De boswachters zijn niet mals met het uitschrijven van boetes. Als u gesnapt wordt, kost het je € 90,–.
• Meer informatie over de Amsterdamse Waterleidingduinen leest u op de website van de Amsterdamse Waterleidingduinen. Hier vind u ook meer informatie over excursies met bijv. boswachters.

 

Overnachten in de buurt van de Amsterdamse Waterleidingduinen

Er zijn veel overnachtingsmogelijkheden in de buurt van de Amsterdamse Waterleidingduinen. De dichtstbijzijnde plaatsen zijn Vogelenzang en Zandvoort maar ook Haarlem of Amsterdam kunnen steden zijn om vandaar uit de Amsterdamse Waterleidingduinen te bezoeken. U vergelijkt hotels en de prijzen via Booking.com.

U kunt ook gebruik maken van een B&B. Bekijk hier het aanbod van Airbnb. Boekt u voor de eerste keer via Airbnb? Met deze link krijgt u korting op je eerste boeking.

Booking.com

 

Wilt u niet in een hotel verblijven dan zijn Vakantiepark Dunimar in Noordwijkerhout, een huisje via Natuurhuisje of een heuse villa evt. mogelijkheden.

 

Website van de Amsterdamse Waterleidingduinen

 

Dit artikel bevat affiliate links. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik u in het artikel Disclaimer.

 

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.

 

Bewaar op Pinterest