Logo van JTravel.nl
Search
Close this search box.

Robbeneiland

Tijdens mijn 23-daagse groepsrondreis met Fox Vakanties naar Zuid-Afrika bezocht ik op dag 19 het indrukwekkende Robbeneiland voor de kust van Kaapstad. Robbeneiland is tijdens de Apartheid bekend geworden omdat Nelson Mandela hier gevangen werd gehouden.

Inhoudsopgave

Ligging

Robbeneiland ligt 11 kilometer ten noorden van Kaapstad in de Atlantische Oceaan. Robbeneiland is 6 km2 groot en is schaars begroeid met lage struikjes.

Geschiedenis

Bijna 400 jaar is dit beruchte eiland voor gevangenen en bannelingen gebruikt. De machthebbers stuurden de ‘probleemgevallen’ naar de gevangenis op Robbeneiland. De probleemgevallen waren politieke tegenstanders en ongewenste leden van de maatschappij. Begin 17e eeuw maakte de Vereenigde Oostindische Compagnie een strafkolonie van Robbeneiland. De VOC zette hier lastige zeelieden uit Kaapstad gevangen. Door de koude golfstroom is het water rondom het eiland ijskoud. Slechts drie ontsnapte gevangenen die naar de kust probeerden te zwemmen hebben hun vlucht overleefd. De inheemse Khoikhoileider Autshumato was de eerste gevangene van het eiland.

In de 19e eeuw dumpten de Britten hier de deserteurs, criminelen en politieke gevangenen. Gevangen Xhosaleiders, die tijdens de Xhosaoorlogen tussen 1800 en 1850 het Britse Rijk tartten, werden van de Oost-Kaap over zee getransporteerd en hier gevangengezet. Vanaf 1846 werden ook zwevers, prostituees, gekken en chronisch zieken hier gevangen gezet. Daarnaast was Robbeneiland van 1836 tot 1931 een leprakolonie. In 1921 werden de gekken hier weggehaald en in 1930 werden de lepralijders van het eiland gehaald. Het eiland werd in 1959 als zwaarbeveiligde gevangenis van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime ingericht.

Tijdens de Apartheid werd Robbeneiland internationaal bekend om het gestructureerde en bewuste kwaad dat hier aan de orde van de dag was. De taak van de bevelhebbers op het eiland was om de tegenstanders van de Apartheid te isoleren en te breken. Er zijn gevangenen die hier meer dan een kwart eeuw vast hebben gezeten. Dit alles omdat ze hun overtuigingen verdedigden. Toen Nelson Mandela op Robbeneiland kwam, was het een extra beveiligde gevangenis. De gevangenen mochten slechts één brief per halfjaar versturen en ontvangen. De wrede omstandigheden, met onder andere aframmelingen en zware dwangarbeid, werden door de geografische ligging nog verergerd. Er waaiden vaak ijskoude winden die van de Zuidpool kwamen. En de gevangenen droegen korte broeken en flinterdunne bovenkleding. Alle gevangenen sliepen op en dun matje op de grond en werden zestien uur per dag in een isoleercel van 2 m2 opgesloten. De gevangenen vonden manieren op te protesteren door in hongerstaking te gaan, door hun omstandigheden onder de aandacht te brengen via bezoekers van het Internationale Rode Kruis en door juridische acties tegen het gevangenisregime. Er worden betere omstandigheden afgedwongen en het eiland werd een universiteit achter de tralies, waar mensen van verschillende politieke opvattingen en generaties elkaar ontmoetten. Gevangenen hielpen soms ook hun bewakers bij hun studie.

Wereldwijd is Robbeneiland bekend geworden door de gevangenschap van Nelson Mandela en andere antiapartheidsstrijders. Op het eiland werkten de gevangenen in de kalkmijn. De gevangenen moesten kalksteen winnen. Door het fijne stof en het felle verblindende licht in de witte kalkmijn raakten de ogen van Nelson Mandela beschadigd. Tijdens het werk in de kalkmijn konden de gevangenen soms met elkaar praten, hoewel ze het van de bewakers niet over politiek mochten hebben. Ook ANC leider Walter Sisulu en Govan Mbeki hebben hier gevangen gezeten.

De laatste politieke gevangenen werden in 1991 vrijgelaten. In 1996 werden de laatste criminele gevangenen overgeplaatst en werd de gevangenis gesloten. In 1999 werd Robbeneiland door de UNESCO als cultuurerfgoed op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Robbeneiland is sinds 1997 een museum.

Plattegrond van Robbeneiland

Robbeneiland

Het Robbeneiland Museum biedt educatieve programma’s voor scholen, jongeren en volwassenen, faciliteert de ontwikkeling van toerisme, voert voortdurend aan Robbeneiland gerelateerd onderzoek uit en vervult een archieffunctie.

De rondleidingen op Robbeneiland worden verzorgd door ex-gevangenen. Robbeneiland vertelt over de overwinning op de apartheid en andere schendingen van de mensenrechten: ‘de onverwoestbaarheid van de geest van verzet tegen het kolonialisme, onrecht en onderdrukking’. De gevangenen op Robbeneiland konden na de zestiger jaren van de vorige eeuw sportevenementen, politieke debatten en educatieve programma’s organiseren, en lieten hun recht gelden om als mensen met waardigheid en gelijkheid te worden behandeld. De gevangenen waren in staat om te helpen het land te herstellen de fundamenten van de moderne democratie. Het beeld dat er nu is van Robbeneiland, is het beeld van een plaats van onderdrukking, maar ook als een plaats van triomf.

Maar de tijd heelt alle wonden, schreef Nelson Mandela in 2002 in zijn Robbeneiland reeks: ‘Als ik vandaag kijk naar Robbeneiland zie ik het meer als een viering van de geleverde strijd en als symbool van de kwaliteit van het menselijk karakter, dan als een gedenkteken van de wrede tirannie en onderdrukking. Het klopt dat Robbeneiland een plek van duisternis was, maar nu is het opgeklaard, een licht zo sterk dat het niet was te verbergen achter de gevangenismuren’.

U begint uw bezoek aan Robbeneiland in de Clocktower. Hier is het Nelson Mandela Gateway Center ingericht, waar vandaan de boot naar Robbeneiland vertrekt. Breng voor vertrek een bezoek aan de digitale interactieve expositie. Deze is ingericht om de historische context van Robbeneiland te verduidelijken. Dit bezoekerscentrum is de ‘voordeur’ van het Robbeneiland Museum.

De entree van Robbeneiland

De boottocht naar het eiland duurt een half uur.

Tijdens de tour over het eiland wordt u rondgeleid door de gevangenisblokken waar onder anderen Nelson Mandela gevangen heeft gezeten. Deze tours worden uitgevoerd door gidsen die zelf in de gevangenis op Robbeneiland hebben vastgezeten. U kunt hen vragen stellen. U krijgt zo een beeld van het leven op Robbeneiland gedurende de Apartheidsjaren. Het bezoek aan de extra beveiligde gevangenis, een grimmig complex van kale H-blokken, begint met de bezichtiging van de B afdeling. Daarna mag u vrij rondlopen. De cel van Nelson Mandela is precies zo gelaten als deze was, zonder verfraaiing of tentoonstelling.

De cel van Nelson Mandela op Robbeneiland

De andere cellen zijn afgesloten en leeg.

De expositie ‘Cell stories’ in afdeling A leert u de soberheid van het gevangenisleven. In de kleine isoleercellen liggen persoonlijke spullen die door ex-gevangenen ter beschikking zijn gesteld. Er zijn borden met citaten, opnamen en foto’s. Aan het einde van de jaren tachtig werden fotocamera’s naar het eiland gesmokkeld. Er waren steeds meer bewaarders die zich afzetten tegen het apartheidsregime en solidair waren met de gevangenen. Sommige bewaarders hielpen met het binnensmokkelen van boeken, radio’s en voedsel. In de steengroeve waar de gevangenen als slaven moesten werken, knepen de bewaarders een oogje toe. Zo ontstond de ‘Robbeneiland Universiteit’. Dit is een benaming met een verdrietige knipoog. Veel gevangenen waren hoog opgeleid. Hun kennis droegen ze over aan minder geletterde broeders. Zelfs bewaarders namen deel aan deze lessen. De gevangenen maakten foto’s van elkaar. Deze zijn nu op bijna levensgroot formaat onder de naam Smuggled Camera Exhibition in de gemeenschappelijke cellen van afdeling D opgehangen. Een bezoek aan de Living Legacy in afdeling F is een aanrader. Ex-politieke gevangenen vertellen hier over hun leven op het eiland en u kunt hen vragen stellen.

Een ex-gevangene vertelt zijn verhaal op Robbeneiland

De excursie bestaat daarnaast uit een bustoer over het eiland. U bezoekt de steengroeve waar gevangenen te werk werden gesteld. Aan het begin van de groeve ligt een hoop met stenen. Ex-gevangenen hebben deze stenen hier in 1995 neergelegd tijdens een herdenking op het eiland onder leiding van Nelson Mandela. De stenen symboliseren een nieuw begin voor Zuid-Afrika.

De bus stopt naast de kalkgroeve ook bij een schrijn ter herinnering aan Tuan Goeroe, een islamitische geestelijke uit wat nu Indonesië heet, die hier in de 18e eeuw door de Nederlanders gevangen werd gezet. Na zijn vrijlating hielp hij de islam onder de slaven in Kaapstad te verbreiden. De bus komt ook langs een door Sir Herbert Baker ontworpen kerkhof voor melaatsen. Leprapatiënten uit de 17e tot de 19e eeuw werden hier begraven. U komt langs het dorp waar de bewakers woonden. Het huis van Robert Sobukwe is misschien wel het meest aangrijpende aandenken aan opsluiting op het eiland. Dit was zijn privégevangenis. Sobukwe was de leider van het Pan African Congress (PAC, een radicale tak van het ANC). Hij zat hier negen jaar in eenzame opsluiting gevangen. Andere politieke gevangenen mochten niet met hem spreken, maar soms drukte hij zijn solidariteit met hen uit door zand tussen zijn vingers door te laten lopen als ze langsliepen. In 1969 werd hij vrijgelaten en kwam hij onder huisarrest te staan. Hij overleed in 1978 aan kanker.

Wilt u Robbeneiland ook bezoeken, boek hier uw tour(s).

Robbeneiland bleef tot 1991 een gevangeniseiland. Pas toen werd de aandacht gevestigd op de bijzondere natuur van het eiland. Op het eiland broeden zeldzame vogels en er leven zeehonden (vandaar de naam Robbeneiland). Robbeneiland werd in 1991 onderdeel van het SA Natural Heritage programma. Het noordelijk deel van het eiland werd als vogelreservaat erkend. Er leven op het eiland ook antilopen, waaronder de springbok, hazen en 132 vogelsoorten. Vroeger leefden hier veel robben, pinguïns en schildpadden. Er is sinds 1999 veel gedaan om de ecologie van het eiland te herstellen.

Er waken nog steeds 9,2 inch kanonnen uit de Tweede Wereldoorlog over de ingang van de Tafelbaai. De veerboten vertrekken als het weer het toelaat om 09.00, 11.00, 13.00 en 15.00 uur vanaf het Victoria & Albert Waterfront in Kaapstad.

De drie en een half uur durende tour is inclusief een retourtocht per boot over Table Bay, een bezoek aan de Maximum Security Gevangenis, de interactie met een ex-politiek gevangene en een 45 minuten bustour met een gids die informatie geeft over het eiland.

Meer lezen over reizen naar Zuid-Afrika

Wilt u nog meer voorpret of u nog meer verdiepen in Zuid-Afrika? Dan kan ik u onderstaande reisgidsen aanraden:

Bewaar op Pinterest

Een must do als je in Kaapstad bent is een excursie naar Robbeneiland voor de kust van Kaapstad. Het eiland dat bekend is geworden door Nelson Mandela, hij zat hier jarenlang gevangen. Tijdens een bustour bezoek je belangrijke plekken, zoals de gevangenis met de cel van Nelson Mandela. Meer lezen doe je hier. Lees je mee? #robbeneiland #kaapstad #nelsonmandela #zuidafrika #jtravel #jtravelblog Een must do als je in Kaapstad bent is een excursie naar Robbeneiland voor de kust van Kaapstad. Het eiland dat bekend is geworden door Nelson Mandela, hij zat hier jarenlang gevangen. Tijdens een bustour bezoek je belangrijke plekken, zoals de gevangenis met de cel van Nelson Mandela. Meer lezen doe je hier. Lees je mee? #robbeneiland #kaapstad #nelsonmandela #zuidafrika #jtravel #jtravelblog

Over JTravel

Author picture

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Deel dit artikel

Handige links

voor het plannen van uw reis

Om u mijn reistips gratis te kunnen blijven geven, kunt u mij helpen. Ik werk samen met verschillende organisaties. Als u via één van de onderstaande links iets boekt of koopt, ontvang ik een klein percentage van uw aankoopbedrag. Ik kan deze website op deze manier in de lucht houden en de kosten die ik maak voor het maken van deze website dekken en u van de gratis informatie voorzien. Het boeken via één van deze links kost u niets extra’s. Het helpt mij om met dit kleine beetje geld u te voorzien van informatie. Voor ons beiden is het een win-win situatie: ik verwijs u door naar leuke en handige reisproducten en u helpt mij, JTravel, met uw aankoop. Bij voorbaat dank. Meer handige links vindt u in het artikel Links naar andere websites.

Dit artikel bevat affiliate links. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik u in het artikel Disclaimer. 

Vindt u mijn blogs leuk? Koop dan een kop koffie voor me door op de button hieronder te klikken en ik zorg ervoor dat u kunt blijven genieten van de reisverhalen en reistips op mijn websites. Buy me a coffee

Deel dit artikel

Jaquelien

Jaquelien

Welkom op de website van JTravel. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravel en ook achter JTravelBlog. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem u mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef u reisinspiratie en handige reistips. Gaat u mee op pad?

Ook leuk om te lezen

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven