Oosterend

Veel bezoekers vinden Oosterend het mooiste dorp van Texel. Oosterend ligt aan de oostkant van Texel, ongeveer anderhalve kilometer van het wad. Bij Oosterend horen ook de acht buurtschappen De Nes, Harkebuurt, Het Noorden, Nieuweschild, Noorderbuurt, Oost, Spijkdorp en Zevenhuizen.
Het middelpunt van Oosterend is de Maartenskerk. Hieromheen liggen schilderachtige straatjes en steegjes met mooie, oude gevels. Het dorp Oosterend heeft zijn vroegere karakter erg goed behouden. De naam is een samengestelde naam bestaande uit ooster 'oostelijk gelegen' en end. Oosterend telt 500 huizen met 1.400 inwoners. Oosterend heeft een beschermd dorpsgezicht.
Elke vijf jaar wordt hier het dorpsfeest 'Oosterend Present' gehouden. Het hele dorp is versierd. Elke keer is er ander thema en een periode in de geschiedenis. De inwoners (historisch ook 'Gortbuukers' genoemd) dragen historische kleding uit die periode, er wordt een historisch spel opgevoerd en gedurende drie dagen wordt er feestgevierd. In 2018 is het eerstvolgende Oosterend Present.
Oosterend werd weleens het 'Jeruzalem van het Noorden' genoemd. De reden is aanwezigheid van veel kerken en kerkgenootschappen. Vroeger stonden er zeven kerken in Oosterend. Nu zijn dit er nog drie. Dit zijn de Maartenskerk, de Sint Martinuskerk en de kerk van de Gereformeerde Gemeente.

Geschiedenis
Duizend jaar geleden leefden hier al mensen op het hogere deel van het eiland. Oosterend ligt op een oude stuwwal. Dit is een overblijfsel uit de laatste ijstijd. De eerste bewoners waren boeren en vissers. Met tufsteen werd de Maartenskerk gebouwd. Het leven is hier niet altijd gemakkelijk geweest. Er waren tijden van rijke vangsten en voorspoedige oogsten. Deze werden afgewisseld met tegenslag en schaarste. Visserij is een belangrijke bron van inkomsten voor de Oosterenders. In de buurt van de IJzeren Kaap aan de Waddenkant was vroeger een haven die in gebruik was voor de oester- en wiervisserij. De Oesterstraat herinnert nog aan die tijd. De scheepvaart verhuisde in de 19e eeuw, door verzanding van de haven, naar Oudeschild. Er wonen nog steeds veel kottervissers in Oosterend. Oosterend ademt historie. U ziet in het oude centrum duidelijk herkenbare oude boerderijen. Kinderrijke gezinnen van boerenknechten, visserlui, winkeliers en ambachtslieden bevolkten vroeger de kleinere huizen met de houten voorschotten. Landbouw zorgt voor werkgelegenheid in deze regio.

Bezienswaardigheden
Een deel van Oosterend is een beschermd dorpsgezicht. Oosterend heeft 59 rijksmonumenten en 5 gemeentelijke monumenten. U kunt rond en in Oosterend schitterende wandelingen of fietstochten maken. Er zijn in en rond Oosterend zijn verschillende wandelroutes. Een echte aanrader is de Historische Leitjesroute door het dorp. Op betekenisvolle panden en huizen is een leitje geplaatst met informatie over het pand zelf en de vroegere bewoners. De routebeschrijving is voor € 1,50 in boekvorm in diverse winkels te koop. Een alternatief is het boerenommetje. Dit is een groene route naar de oude Waddendijk langs tuunwallen en grasland met schapen en koeien. Het is een wandeling van ongeveer 6 kilometer.

• Maartenskerk
De Maartenskerk is de oudste kerk van Texel. Deze kerk uit het begin van de 12e eeuw is gewijd aan de heilige Maarten. De kerk is eigendom van de Protestante Waddengemeente Texel. Het jaartal op de gevel is van een verbouwing. De kerk is een kruisvormig gebouw. De westelijke arm is het oudste deel van de kerk dat vroeger het schip van een tufstenen kerkje was. De muren zijn versterkt met rolstenen. De oostelijke arm is een deel van een 15e eeuws koor, het portaal dateert uit 1724 en het betongewelf stamt uit de 17e eeuw. Een legende vertelt dat in 1517, een dag na de beeldstorm en de verwijdering van het houten beeld van Sint Maarten uit de kerk en de verbranding van het beeld in de tuin, een onbekende ruiter op een groot wit paard, in het dorp verscheen. Hij reed een paar rondes om de kerk en verdween op even raadselachtige wijze als hij gekomen was. De legende vertelt dat dit Sint-Maarten was. De kerk heeft een markante toren. De toren is gebouwd in de 15e eeuw. Vroeger had de toren een hoge spits. Deze is in het jaar 1700 door blikseminslag en de daaruit volgende brand, vervangen door het lage dakje die u nu ziet. In de Tweede Wereldoorlog werden door de Duitsers alle torenklokken op Texel gevorderd. Dit gebeurde om van het brons munitie te maken. De klok van de toren van Oosterend werd het lot bespaard, dit omdat er verschillende zolders met zware balken moesten worden weggehaald. Dit gaf zoveel werk. Tot opluchting van iedereen werd er verder van afgezien. U kunt de kerk in de zomermaanden vanaf 13.30 uur bezichtigen.

• Wijnhuis Texel
Wijnhuis Texel bevindt zich in het centrum van Oosterend. Dit is een echte bezienswaardigheid van Oosterend. Onder de winkel bevindt zich een imposante wijnkelder. Hier bevindt zich een assortiment van bodega's, bio wijnen en wijnen uit de hele wereld. Het wijnhuis produceert diverse kruidenbitters en likeuren, zoals stender stropertje, stropertje cream, strandwandeling, gortbuker, foor nou en naggeres, Texel kruidenbitter, Texel NX, oude jenever, boerenjongens, advocaat, whisky, gold, Texelse Jongen, licht van Texel. Dit zijn allemaal Echt Texelse producten. Het Wijnhuis is gevestigd aan de Kerkstraat 11, tegenover de Maartenskerk en naast de supermarkt.

• Peperhof
Dit is het gebouw van de voormalige Gereformeerde kerk. Vanaf 2014 is het gebouw in bruikleen bij de Stichting Peperhof. De naam Peperhof is een combinatie van de straatnaam Peperstraat en de naam 't Hof. Sinds de oprichting zijn hier verschillende exposities gehouden. In de Peperhof is een nostalgisch kruidenierswinkeltje met winkelinrichting uit de periode 1940-1950 gevestigd. Hier kunt u allerlei producten uit grootmoederstijd kunt zien, zoals Sunlightzeep, diverse soorten en merken zeeppoeder, sigarendoosjes, winkelblikken van bekende merken uit het verleden, oude stopflessen, puntzakken, de gortbak, weegschalen, koffiemolens, de toonbank, etalagekastjes en een nostalgische kassa. Ook staat hier een maquette van de vroegere oesterhaven van Oosterend die u kunt bekijken. Vanuit de Peperhof vertrekken diverse wandelingen in en rond Oosterend. De Peperhof is op dinsdag t/m zaterdag van 13.30-16.00 uur geopend.

• RK Martinuskerk
Deze kerk aan de Vliestraat 9 dateert uit 1905.

• Doopsgezinde Vermaning
De voormalige Doopsgezinde Vermaning dateert uit 1774. Deze vroegere kerk is gevestigd aan de Peperstraat 26. Tot 1972 werden hier kerkdiensten. Nu worden hier alleen nog speciale diensten gehouden. Het pand is in gebruik als muziekcentrum en officiële trouwlocatie van de gemeente Texel.

• Kerk van de Gereformeerde Gemeente
De kerk van de Gereformeerde Gemeente is gevestigd aan de Schoolstraat 29. Voor de verbouwing in 1970 was dit een school. Het pand dateert uit 1865.

• Heemtuin
De Heemtuin ligt aan het eind van de Kotterstraat. Dit is een tuin waar de natuur zijn gang kan gaan en waar veel wilde planten groeien. De tuin is gratis te bezoeken. U kunt hier wandelen en u hebt een mooi uitzicht op Zevenhuizen.

• Beeld van de beurzende vissers
Het beeld van de beurzende vissers ziet u tegenover Bistro 't Kerckeplein naast de Maartenskerk. Dit was de hangplek waar gepensioneerde schippers dagelijks samenkwamen om sterke verhalen te vertellen over hun avonturen op volle zee.

• Beeld van een schaap met twee lammeren
Het beeld van de schaap met twee lammeren staat op de hoek van de Oranjestraat. Het bronzen beeld is in 1978 door kunstenaar F. Voskuil gemaakt. Het schaap is een symbool voor het gebied omdat in de omgeving rondom Oosterend veel schapenboeren zijn gevestigd en het schaap beeldbepalend is voor het dorp.

• Beeld van de vissersvrouwen
Het beeld van de vissersvrouwen herinnert aan het verdriet van de achterblijvers van de vissers. dit waren veelal vrouwen. Zij wachten vaak tevergeefs op hun zeevarende mannen en zonen. De vissersvrouwen van Oosterend werden de 'Strender Wiefkes' genoemd. Dit beeld staat aan het eind van de Verlorenkoststraat.

• De tuin van Cor Ellen
Aan de Achtertune kunt u de achtertuin van de overleden strandjutter Cor Ellen bewonderen. Cor Ellen was de enige strandjutter van Oosterend. De tuin ziet eruit als een schip met overal boeien en scheepsmaterialen. Strandjutters struinen vooral na hevige stormen het strand af naar allerlei bruikbare materialen en alles wat nog meer in het water is terechtgekomen.

• Texel Zoo
Texel Zoo ligt buiten Oosterend, aan de Schorrenweg. Dit is een voormalig tuincentrum dat zich gespecialiseerd heeft. Hier kunt u exotische vogels, roofvogels, orchideeën, vlinders, kleine zoogdieren, zoals de prairiehond en stokstaartje, bewonderen. Het is een leuk uitje bij slecht weer. Buiten wordt een roofvogelshow gegeven. Uitgebreidere informatie vindt u in het aparte deel over Texel Zoo.

• Molen Het Noorden
Molen Het Noorden staat ten noorden van het buurtschap Oost, in natuurgebied de Bol. Deze molen is één van de grootste molens van Noord-Holland. De molen is achtkantige bovenkruier uit 1878. De molen is gebouwd om de polder te bemalen.

• De IJzeren Kaap
De IJzeren Kaap of Kaap Oosterend staat bij de buurtschap Nieuweschild. De IJzeren Kaap is een ijzeren zeekaap. Vroeger diende dit als herkenningspunt voor de scheepvaart. De kaap werd in 1854 ontworpen. Er bevond zich toen een haven bij Oosterend. Rondom de kaap is het erg rustig. U kunt hier veel vogels spotten.

Natuur

• Wagejot
Het natuurgebid Wagejot ligt aan de oostkant van Texel ter hoogte van Oosterend. Het is een drassige vlakte, daardoor is het gebied zeer aantrekkelijk voor vogels. Vanaf de Lancasterdijk heeft u een goed overzicht over de Wagejot. Uitgebreidere informatie vindt u in het aparte deel over de Wagejot.

• Drijver's Vogelweid de Bol
Dit natuurgebied ligt ten noorden van het buurtschap Oost, in de polder het Noorden. Het natuurgebied bestaat uit brede voormalige wadkreken en schrale graslanden Het natuurreservaat ligt tegen de Waddendijk. U kunt het gebied goed bekijken vanaf de dijk. De Bol is vooral bekend om zijn bijzondere orchideeën, de markante molen, de brakke sloten met bijzondere beestjes en grote groepen eenden en ganzen. Uitgebreidere informatie vindt u in het aparte deel over de De Bol.

• Utopia
Utopia ligt ook in het oosten van Texel. Het is een prachtig, binnendijks vogelgebied. Hier broeden grote sterns en steltlopers op de schelpenstrandjes. Vanaf de waddendijk hebt u goed zicht op de vogels in het krekengebied. Uitgebreidere informatie vindt u in het aparte deel over de Utopia.

Voor meer foto's van Oosterend, zie: foto's Oosterend.

 

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.

 

Bewaar op Pinterest