Den Burg

Den Burg is de hoofdplaats van Texel. Den Burg ligt ten zuidoosten van De Koog en ten noordwesten van Oudeschild. Ongeveer de helft van de bijna 14.000 Texelaars woont in Den Burg. Den Burg heeft een middeleeuws rond stratenpatroon. Het dorp heeft veel weg van een klein stadje. Den Burg heeft veel te bieden. Het centrum is grotendeels voetgangersgebied. U vindt in het centrum veel winkels (waaronder twee supermarkten), terrassen, restaurants en historische panden, een museum, zwembad en bioscoop. De kerktoren van de Burghtkerk kan in de zomermaanden worden beklommen. Iedere maandagochtend wordt op de Groeneplaats de weekmarkt gehouden en in de zomermaanden is er elke woensdag een zomermarkt met wekelijks een ander thema, zoals kunst, kindervermaak, oldtimers en ringsteken, boerenerf, Texelse producten en muziek. In Den Burg is ook het VVV-kantoor gevestigd.

Geschiedenis
In de vroege Middeleeuwen is Den Burg ontstaan als een ringwalburg. Deze versterking was waarschijnlijk de basis van een Friese koning of een krijgsheer. Uit archeologische opgravingen is gebleken dat deze plek al lang bewoond wordt. In de 7e eeuw heeft hier een Friese burcht gestaan. Deze is verwoest. Dit was een nederzetting met een wal en grachten. Deze nederzetting dateerde uit de tweede helft van de 7e eeuw en de eerste helft van de 8e eeuw. Er zijn een brede gracht en twee smalle grachten gevonden. De breedste gracht is nu nog op één plaats te herkennen. Dit is tegenover het Skoolglop, het steegje dat de Weverstraat met de Burgwal verbindt. Hier is het wegdek verzakt. Dit komt waarschijnlijk door inklinking van de gedempte gracht. In de 8e eeuw werd binnen de ringwalburg de oudste kerk op Texel gesticht. Daarna zijn ook de kerken van De Westen, Oosterend en De Waal zijn gesticht. Deze kerken waren van hout en zijn in de 11e en 12e eeuw in tufsteen herbouwd. In 1952 zijn de resten van het tufstenen kerkje van Den Burg gevonden. In het begin van de 8e eeuw kwam er een eind aan de bewoning van de burg. In 1346 werd Den Burg weer een versterkte nederzetting. Een nieuw gegraven gracht omsloot een ruimer grondgebied. U kunt nog altijd de loop van deze gracht herkennen. Deze loop ligt tussen de twee concentrische straten rond het centrum. Graaf Jan van Beaumont liet deze gracht graven. Hij bouwde de kloosterhof (of uithof) om tot het bestuurscentrum van Texel. Deze nieuwe gracht heeft tot 1902 bestaan. Daarna is de gracht drooggelegd en zijn hier huizen gebouwd. In de huidige bebouwing van Den Burg is de onregelmatige cirkelvorm, die ontstond door de gracht, nog heel goed te herkennen. Na de 14e eeuw ontwikkelde Den Burg zich tot het belangrijkste dorp van Texel. In de 15e eeuw werd de grote kerk, nu de Burghtkerk, gebouwd. Rond het jaar 1400 werd binnen de burgwal een klooster gebouwd. Hier staat nu het postkantoor. Tussen de kerk en het klooster lag een kloostertuin. De naam veranderde in Wezentuin (en heet nu het Park). Het klooster werd in de periode van de reformatie een weeshuis. Het weeshuis is door het bombardement van Den Burg tijdens de Russenoorlog op 6 april 1945 verwoest. Tijdens de opstand van de Georgiërs in de Tweede Wereldoorlog heeft Den Burg veel te lijden gehad. Door de beschieting met mortieren zijn toen veel gebouwen en monumenten ernstig beschadigd. Op de begraafplaats op de Hoge Berg tussen Den Burg en Oudeschild liggen 476 Georgiërs begraven. Zij maakten deel uit van het 822e Georgische bataljon in de Wehrmacht en zijn gedood tijdens de opstand in april 1945.

Bezienswaardigheden
Den Burg heeft 65 rijksmonumenten en 43 gemeentelijke monumenten. In Den Burg ziet u veel gerestaureerde monumenten met lijst-, klok- en trapgevels. Enkele leuke straten zijn de Warmoesstraat, de Gravenstraat en de Zwaanstraat. De Groeneplaats is het levendige hart van Den Burg. De Stenenplaats is het plein, waar u na het winkelen een terrasje kunt pikken. Dit is het eerste plein in Den Burg dat bestraat werd, vandaar de naam. De kastanjeboom op het plein dateert uit 1812.

• Oudheidkamer
De Oudheidkamer bevindt zich in het centrum van Den Burg aan de Kogerstraat in één van de oudste huizen van Den Burg. Het huis dateert waarschijnlijk uit 1599. Achter de Oudheidkamer bevindt zich de kleinste openbare kruidentuin van Nederland. U kunt in het museum bijzonder zeldzame kruiden- en bloemenzaden kopen. In de Oudheidkamer beleeft u het leven op Texel rond 1900. De Oudheidkamer is een museum met stijlkamers, een kelder, een zolderverdieping en de kleinste openbare kruidentuin van Nederland. In de Oudheidkamer is een indrukwekkende verzameling kunst- en gebruiksvoorwerpen, oude prenten, klederdrachten en folklore te zien. Op zolder zijn wisseltentoonstellingen te zien. In de woonkamer werd gegeten, gedronken, gebeden en geslapen. In de keuken hadden koffie en thee hun intrede gedaan, kwam het water uit de pomp en werd gekookt op het petroleumstel. In de opkamer of pronkkamer werd de visite ontvangen. De donkere kelder deed vroeger dienst als koelkast. Uitgebreidere informatie vindt u in het aparte deel over het Oudheidkamer.

 

• Burghtkerk
De Burgthkerk is beeldbepalend voor Den Burg. Deze kerk bevindt zich aan de Binnenburg. De kerk is gebouwd in de 15e eeuw. De toren van deze kerk heeft een stenen spits. De kerk is gebouwd op de fundering van een Romaans tufstenen kerkje uit het einde van de 11e eeuw. De bouw van de huidige kerk was in 1452 af. Het is een laat-gothische driebeukige kerk met ingebouwde toren. In 1945 werd de kerk tijdens de Russenoorlog deels verwoest. De toren kan in de maanden juli en augustus op maandag en woensdag beklommen worden. Uitgebreidere informatie vindt u in het aparte deel over het De Burghtkerk.

• Rooms-Katholieke Kerk
De Rooms-Katholieke Kerk staat aan de Molenstraat. Deze kerk is in 1863 gebouwd. De kerk is gewijd aan Johannes de Doper. Na 1945 zijn in de kerk twee glas-in-loodramen geplaatst. Het ene raam stelt een uit Oudeschild vertrekkend schip voor. Dit raam werd geplaatst uit dankbaarheid voor de terugkeer van de in de oorlog weggevoerde Texelse mannen. Op het andere raam ziet de geboorte, prediking en onthoofding van Johannes de Doper.

• Schuilkerk
De karakteristieke schuilkerk of 'vermaning' van de Doopsgezinde Gemeente ligt tussen de huizen in de Kogerstraat, iets buiten het centrum.

• Schoutenhuys
Het Schoutenhuys dateert uit 1611. Het Schoutenhuys is de blikvanger van de Groeneplaats. In 1981 is het pand gerestaureerd. Dit jaartal vindt u terug in de muurankers. Het pand was tot 1842 de domicilie van schouten, schepenen en later burgemeesters. Er werd hier ook rechtgesproken. Het bewijs hangt voor de sier aan de witte gevel. Het is een zware ketting van de schandpaal. De oude kerkers voor boefgespuis doen nu dienst als kelderbar.

• De Wezentuin
De Wezentuin is de voormalige tuin van het Wezenhuis. De tuin is een onderdeel van de herontwikkeling van de binnenstad van Den Burg. De tuin is een groene oase in hartje Den Burg. U hebt hier uitzicht op de historische Burgwal. Het park heeft een bijzondere historie. Het park ligt er al erg lang. In het jaar 1400 werd er op de Burgwal een klooster gebouwd. Tussen de kerk en het klooster kwam de kloostertuin, later de Wezentuin. De Wezentuin ligt als een verborgen parel in het centrum van Den Burg. De belangrijke looproutes worden door het organische netwerk van paden vergemakkelijkt. Er zijn in het park verschillende plekken om te zitten en te relaxen. In het midden van de Wezentuin staat het muziekpaviljoen.

• Oorlogsmonument
Het oorlogsmonument De Levensboom herinnert de inwoners van Den Burg aan alle medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door oorlogsgeweld zijn omgekomen. Het Georgische kunstwerk beeldt de onsterfelijkheid uit. Het monument staat symbool voor oorlog en vrede, begrippen die in het beeld zijn verwerkt. De Levensboom is gemaakt van koper. Op de stam is een vastgebonden mannenfiguur aangebracht. De boom staat op een voetstuk van beton. Het monument is 3.80 meter hoog. De tekst op het monument luidt: 'Aan onze omgekomen Nederlandse broeders en zusters, USSR - Georgië.' Het monument is een geschenk van de Georgiërs, die de opstand tegen de Duitsers tussen 6 april en 12 mei 1945 hebben overleefd. Het monument is onthuld op 4 mei 1975. Achter op de begraafplaats liggen de lichamen van in totaal 167 omgekomen geallieerden. Dit waren bijna allemaal bemanningsleden van vliegtuigen. Zij zijn op weg naar of van bombardementen door de Duitsers boven Texel neergeschoten. In een prieeltje ziet u een zuil met touchscreen. 123 van deze geallieerden krijgen zo een gezicht. Het zien van deze foto’s en de verhalen van deze jongens is een moment om kippenvel te krijgen. U ziet, verspreid over Texel, nog veel meer merktekens die verwijzen naar deze periode in de geschiedenis. Deze merktekens zijn in de vorm van kunst, stenen of bijvoorbeeld propellerbladen. Het monument bevindt zich op de Algemene begraafplaats aan de Kogerstraat in Den Burg.

Natuur

• Hoge Berg
De Hoge Berg is het hoogste punt van een keileembult op het eiland Texel. De Hoge Berg is het oudste deel van Texel en dateert uit de oertijd. U ziet hier nog steeds de typisch Texelse tuinwallen en schapenboeten. Vanaf de top heeft u een schitterend uitzicht. De Hoge Berg is een landschapsreservaat. Boven op de Hoge Berg, ten zuidoosten van de heuvel, ligt een eikenbosje, het Doolhof. Tegenwoordig is het een geliefde picknickplaats en kinderspeelplek.
Ook op de steile heling ligt het insectenreservaat De Zandkuil. Hier leven bijzondere graafbijen en -wespen. De Zandkuil is vanaf de weg goed te zien. Hier staat een informatiebord over het insectenreservaat. De Zandkuil is het enige insectenreservaat in Nederland. U kunt De Zandkuil vanaf de weg bewonderen, het is niet toegankelijk voor bezoekers.
Op de Hoge Berg kunt u de Georgische Erebegraafplaats Loladze bezoeken. Hier liggen sinds 1945 militairen begraven die deel uitmaakten van het 822e Georgische bataljon in de Wehrmacht. De Georgiërs kwamen om tijdens de Opstand van de Georgiërs aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. De Georgische begraafplaats 'Loladze' herbergt in twaalf lange rijen de graven van 476 gesneuvelde Georgiërs. Op de graven zijn rozenstruiken geplant. Aan het hoofd van de troepen ligt als enige in een eenvoudige houten kist, commandant Sjalwa Loladze. Het graf is bedekt met een bronzen gedenkplaat. Aan het hoofdeinde van het graf van Loladze is een granieten muur geplaatst, waarop het wapen van Texel en het embleem van de Sovjet-Unie zijn aangebracht. Oorspronkelijk was hier een eenvoudig rood geschilderd houten monument geplaatst met een afbeelding van de hamer en sikkel van de Sovjet-Unie. Aan de voorkant was achter glas een foto van Loladze en een kort grafschrift in het Nederlands en Georgisch aangebracht. Dit monument is vernield. In 1966 is het graf van Loladze met een bronzen gedenkplaat bedekt. Tijdens de herdenking in 1970 is een geslagen koperen naambord op het hek van de begraafplaats aangebracht. Dit plaatje was meegenomen door de Georgische regisseur Rezo Tabukasjwilli. In 1973 is het hek vervangen door een in Georgië vervaardigd smeedijzeren hekwerk, dat voorzien is van bronzen reliëfs. In 1985 is een gedenksteen met plaquette en foto van Cornelia Boon-Verberg aan het monument toegevoegd. Deze Georgische begraafplaats 'Loladze' herinnert de inwoners aan de 476 Georgiërs, die bij de opstand tegen de Duitsers van 6 april tot en met 12 mei 1945 zijn gesneuveld. Uitgebreidere informatie vindt u in het aparte deel over de Hoge Berg.

Voor meer foto's van Den Burg, zie: foto's Den Burg.

 

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.

 

Bewaar op Pinterest