Met helder weer ziet u, als de veerboot afmeert in de haven van Texel, in de verte aan de linkerkant, een dorpje liggen. Een wit kerkje steekt boven de daken uit. Dit is Den Hoorn. Den Hoorn is een klein dorpje met ongeveer 450 inwoners. Den Hoorn (Tessels: De Hoore) is het zuidelijkste dorp op Texel.
Den Hoorn wordt in de lente omgeven door kleurige bloembollenvelden.
Een deel van Den Hoorn is een beschermd dorpsgezicht. In het dorp vindt u 28 rijksmonumenten en 27 gemeentelijke monumenten. De knusse straatjes waar veel kunstenaars wonen zijn typerend voor Den Hoorn. Het meest gefotografeerde onderwerp van Texel staat in dit dorp. Dit is het beroemde hervormde kerkje. De kerk met de witte toren, die 's avonds prachtig wordt uitgelicht, ligt net buiten het centrum van het dorp. Dat lijkt een beetje vreemd, want meestal staan kerken er juist middenin. Dit was vroeger in Den Hoorn ook het geval. De kerk stond toen tussen de huizen. Het dorp was een stuk groter dan nu. Aan het eind van de 18e eeuw liep hier de bedrijvigheid rond de scheepvaart sterk terug. Er was veel minder werk voor de loodsen en veel huizen werden gesloopt.
Klif is het oudste deel van Den Hoorn. De naam Klif verwijst naar de hoge stuwwal. Hierop is een groot deel van het dorp is gebouwd. Klif 9 werd bewoond door strandjutter Kees Boon. Hij is de man naar wie het populaire Texelse drankje Kees Boontje is genoemd. Het verhaal gaat dat Kees Boon het recept van een drenkeling die hij had gered, kreeg.
Een leuke manier om Den Hoorn te verkennen is een wandeling langs de oude panden. Dit kan met de wandel- en fietsroute 'Historisch Erfgoed Den Hoorn'.
Den Hoorn ligt dicht bij het Nationaal Park Duinen van Texel, een beschermd natuurgebied dat het hele duingebied aan de westkant van Texel (langs de Noordzee) beslaat. Het breedste punt van het duingebied ligt bij Den Hoorn en het smalste punt bij De Koog.
In 1170 werd Texel door het breken van het stroompje, dat nu het Marsdiep heet, een eiland. Vanuit het veengebied, dat nu de Waddenzee vormt, brak dit stroompje door naar de Noordzee. In het jaar 1200 wierpen bewoners van 'het Clijf' grondwallen op tegen het Marsdiep. Het Clijf was een nederzetting op de plek van wat nu Den Hoorn heet. In 1378 werd het gebied tussen het Clijf en de eerste vloedhaak ingepolderd. De naam werd polder De Naal. Aan de zuidkant ontstond door de getijdestromingen van eb en vloed een vloedhaak. Hierop ontstonden duinen. Deze vloedhaak is nu nog te herkennen. Het wordt gevormd door Loodsmansduin, Kuildersnollen en in het verlengde daarvan de heuveltjes tussen de Stolpweg via de Watermolenweg en het fietspad dat daaraan parallel loopt. Vanaf het jaar 1200 ontstond hier Den Horn, genoemd naar het uiteinde van de vloedhaak. De betekenis van Horn of hoorn is: punt, hoek of uiteinde. Vanaf het jaar 1300 is Den Horn naast vissersplaats ook handelsplaats en overslagpunt voor haring, stokvis, hout, pelzen en zuidvruchten, waaronder rozijnen. Vanaf 1350 zijn er vissers die als loods optreden.
In 1398 werd Den Hoorn verwoest. Er woedde toen een oorlog tussen Holland en Friesland. De verwoesting is uitgevoerd door huursoldaten in dienst van de Friezen. Zij stonden bekend als likedelers (de buit verdeelden zij in like, gelijke, delen). De bevolking leefde van de landbouw, veeteelt en de visserij. De schapen van de duinboeren graasden in het uitgestrekte duingebied rond het dorp. Landbouw en veeteelt werden, naarmate er meer grond werd ingepolderd, steeds belangrijker.
In de 17e tot de 19e eeuw brachten de loodsen de schepen die voor anker hadden gelegen veilig het Marsdiep in. Op het 24 meter hoge Loodsmansduin hadden ze een goed prima uitzicht over zee en hun potentiële klandizie. De Nederlandse handelsvloten bevoeren de wereldzeeën. In Den Hoorn ontstond een nieuwe bestaansbron, het beloodsen van schepen. De gezinnen van de loodsen woonden in de loodshuisjes met het kenmerkende houten bovenschot. In de Herenstraat woonden veel grootschippers. Nummer 53 was de woning van Arie Corneliszoon Lap. Hij voer in 1848 met prins Hendrik en prins Alexander naar het Portugese eiland Madeira. Achter de geveltjes schuilt de rijke geschiedenis van het loodsendorp. U kunt dit lezen op bordjes met uitleg. In 1781 woonden in Oudeschild 122, in Nieuwe Schild 45 en in Den Hoorn 99 loodsen. In 1783 werden bij Texel nog 1805 schepen beloodst. Na de aanleg van het Noordhollandsch Kanaal in 1824 en het Noordzeekanaal in 1875 kwam er een einde aan deze bestaansbron. In het midden van de 19e eeuw werd voor het zeegat van Texel een rijksloodsdienst ingesteld.
Alleen nog de naam Loodsmansduin en enkele loodshuizen in de Herenstraat herinneren nog aan dit voor Den Hoorn zo belangrijke beroep. Een aantal inwoners van Den Hoorn vond een nieuwe bestaansbron: de bloembollenteelt. In het voorjaar bloeien nu nog op tientallen hectaren bloembollen, vooral de felgele narcissen. De omstandigheden voor de narcissen op Texel zijn uitermate gunstig.
Tussen 1425 en 1450 werd het beroemde witte kerkje van Den Hoorn gebouwd. Hier stond vroeger een voormalige houten kapel. Deze was in 1409 afgebroken. In 1425 was de kerk gereed. 25 jaar later werd de toren gebouwd en in de 15e eeuw werd de torenklok van de kerk gegoten. In 1571 vernielden de watergeuzen het interieur. In 1641 werd het koorgedeelte afgebroken en vervangen door een rechte muur. Het jaartal 1646 in de muurankers herinnert hieraan. De kerktoren doet al heel lang dienst als baken voor de scheepvaart. Vroeger stonden hier drie lampen op. Deze drie lichten voldeden niet meer. In 2008 werd daarom een zogenoemd PEL 6-sectorlicht geplaatst. Als een schip op de juiste koers vaart, dan bevindt het zich in de witte sector, komt het schip buiten de juiste koers, dan krijgt het aan de oostzijde te maken met een oscillerend groen licht en aan de westzijde met een oscillerend rood licht. De klok moest in de Tweede Wereldoorlog bij de Duitse bezetter worden ingeleverd. De klok werd met nog 200 andere klokken verscheept. Bij Urk zonk het schip door toedoen van de schipper. Na de oorlog zijn alle klokken geborgen. Het kerkje ligt buiten het centrum van Den Hoorn. Dit komt omdat het dorp vroeger veel groter was. De kerk lag toen wel midden in het dorp. Het kerkje kunt u tijdens het seizoen van woensdag tot en met vrijdag van 11.00 tot 16.00 uur, op zaterdagen van 10.00 tot 13.00 uur en op zondagen van 14.00 tot 17.00 uur bezichtigen. Dit onder voorbehoud van diensten en andere kerkelijke activiteiten. Dit geldt ook voor het in 2015 nieuw gebouwde kerkelijk centrum naast het witte kerkje.
't Walvisvaarders Huisje stond lange tijd bekend als een loodshuisje. Sinds 2012 is 't Walvisvaarders Huisje open voor publiek. Onderzoek heeft uitgewezen dat het huisje vanaf begin 18e eeuw nooit door loodsen bewoond is geweest, maar door twee generaties walvisvaarders. In 1729 werd het huis door een commandant ter walvisvaart gekocht. Klaas was toen van jong matroos opgeklommen tot commandeur op de walvisvaart. Er is sinds 1729, toen Klaas Jacobsz Daalder met zijn vrouw Marritje en hun kinderen in dit huisje ging wonen, weinig veranderd aan het interieur. De Texelse walvisvaarders waren in de 18e eeuw actief in het Noordpoolgebied. Er vertrokken 719 reizen van Texel naar het hoge noorden. Van 75 Texelse commandeurs is bekend dat ze op walvisvaart gingen. Klaas Jacobsz Daalder maakte 20 van deze reizen. Hij verdiende hier goed geld mee. Hij kocht er mooie spullen voor in zijn huis en leende ook veel geld uit aan andere Texelaars. Hij heeft, dankzij de goede vangsten op de walvisvaart, zijn sporen nagelaten in de vorm van een prachtig interieur. Zestig jaar lang zou dit huisje bewoond worden door walvisvaarders. Er woonden later nog vele andere mensen in dit huisje, dat goed bewaard is gebleven. 't Walvisvaarders Huisje wordt nog steeds bewoond. De huidige eigenaren gebruikt het als weekend- en vakantiehuisje. De ouders van de huidige eigenaresse restaureerden het in zeer slechte staat verkerende huisje. Het had nog veel authentieke elementen, die bij de restauratie bewaard zijn gebleven. Zo kunt u de Zaans blauwe voorkamer, de roze achterkamer en de keuken met de bijzondere schouw bekijken, evenals de bedstedenwand in zowel de voorkamer als de achterkamer. De huidige bewoners slapen ook in deze bedsteden. In de keuken kunt u een schouw bekijken en in de achterkamer en keuken vindt u een grote hoeveelheid 18e eeuwse Harlinger tegeltjes. Ook zijn er veel gebruiksvoorwerpen uit de tijd van de walvisvaart te bekijken. Nu is ‘t Walvisvaarders Huisje een Rijksmonument. Ik heb 't Walvisvaarders Huisje in 2016 helaas niet kunnen bekijken, dit omdat het huisje in 2016 vanwege een grote restauratie niet voor publiek geopend was. U kunt het huisje van mei tot en met oktober op maandagmiddag tegen betaling van een entreeprijs bezichtigen. Er worden rondleidingen gegeven waarbij wordt verteld over de geschiedenis van het huisje of de walvisvaart. Daarnaast zijn er vertellingen, waarbij de vertelster in de huid kruipt van de toenmalige bewoners en u meeneemt naar het jaar 1755. 't Walvisvaarders Huisje bevindt zich aan de Herenstraat 49 in Den Hoorn.
De Herenstraat is een smal straatje zoals u dat ook in Oosterend kunt vinden. De straat is hier langer en gaat het voorzichtig omhoog tot het Klif gaat heten. In Den Hoorn staan de typische huisjes van gele steen en witte pleister, met groene gevels van hout en de rode pannetjes. Achter de huizen langs loopt een paadje dat Hoge Achterom heet. Hier ziet u goed de hoogteverschillen die zo bij het oude land van Texel horen. Het Hoge Achterom geeft u de mooiste zichten op de kerk. Het middenpleintje, met de Spar en het café Inn De Knip, verbergt nog een andere dorpsstraat, die richting het oosten: de Diek. Hier vindt behalve de typische huisjes ook mooie boerderijen met stolpdaken.
In Loodsmansduin werd kort voor de Tweede Wereldoorlog door het Nederlandse leger een bunker gebouwd. Na de oorlog werd dit weer uitkijkpunt. U kunt de bunker bekijken en het schitterende uitzicht over Den Hoorn en de zuidpunt bekijken. Sinds het najaar van 2014 is het pad naar de bunker helemaal vernieuwd. U vindt het Loodsmansduin achter camping Loodsmansduin, langs het wandelpad naar paal 9.
In Theater-restaurant Klif 12 treden regelmatig bekende en minder bekende artiesten op. Cabaretiers houden hier hun try-out. Ook de dinercabarets in Klif 12 zijn een typisch Texelse aanrader. Dit is een bonte mix van lekker eten en hilarisch vermaak.
Niet ver van Den Hoorn ligt 't Horntje. Hier zijn twee nationale wetenschappelijke instituten gevestigd en leggen sinds 1962 de veerboten vanuit Den Helder aan. Deze instituten zijn het NIOZ, het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en Instituut Alterra (voorheen IBN), het Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek.
Voor meer foto's van Den Hoorn, zie: foto's Den Hoorn.
Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.
Bewaar op Pinterest
Reacties mogelijk gemaakt door CComment