Het Teylers Museum in Haarlem is genoemd naar Pieter Teyler van der Hulst. Het Teylers Museum is opgericht als kennisinstituut voor wetenschap en kunst. Het gebouw en het museuminterieur zijn een rijksmonument.
In het Teylers Museum ziet u kunst van beroemde meesters, miljoenenoude fossielen, fonkelende mineralen, peperdure boeken en vernuftige instrumenten.  

 

Ligging

Het Teylers Museum ligt aan het Spaarne in Haarlem.

 

Geschiedenis

Pieter Teyler van der Hulst is de naamgever van het museum. Hij leefde van 1702 tot 1778 en was een vermogende zijdefabrikant en bankier in Haarlem. Hij legde vanwege zijn interesse verzamelingen kunst en wetenschap aan. Na zijn dood is besloten om geheel naar wens van Pieter Teyler van der Hulst, een museum gebouwd. Het gebouw stond achter de woning van Pieter Teyler van der Hulst in de Damstraat 21.

Het museum opende in 1784 de deuren. Het Teylers Museum is het eerste museum van Nederland.

Een andere wens van Pieter Teyler van der Hulst was dat er twee genootschappen moesten worden opgericht voor de bestudering van godsdienst en wetenschap: Teylers Eerste of Godgeleerd Genootschap en Teylers Tweede Genootschap. Het Teylers Tweede Genootschap houdt zich bezig met ‘Natuur-, Dicht-, Historie, Teeken- en Penningkunde’. Deze genootschappen bestaan nog altijd.

 

Het gebouw

Achter de woning van Pieter Teyler van der Hulst werd de Ovale Zaal geopend. In 1834 vond de eerste uitbreiding voor de bibliotheek en de kunstverzameling plaats. In 1878 werd de nieuwe ingang aan het Spaarne geopend en werden de twee fossielenzalen en de instrumentenzaal geopend. In 1996 werd weer een nieuw gedeelte geopend met een grote tentoonstellingszaal. Hier is ook het museumcafé en het educatief paviljoen gevestigd.

Het huis aan de Damstraat is jarenlang bewoond door de beheerders en directeuren van het Teylers Museum. Later heeft het huis dienst gedaan als kantoorruimte en er waren vergaderzalen in gericht. Het huis is nu niet te bezoeken, maar voor het publiek het huis kan bezoeken, moet er gerestaureerd worden.

Wel is in het oude huis van Pieter Teyler van der Hulst het Lorentz Lab te zien. Dit lab was de vroegere werkruimte van Nobelprijswinnaar Hendrik Antoon Lorentz. Het Lab werd in 2017 door de koning geopend.

 

Wat is er te zien in het Teylers Museum

Het Teylers Museum is opgericht als kennisinstituut voor wetenschap en kunst. U ziet in het museum fossielen, schilderijen, tekeningen, munten en penningen. In het Teylers Museum zijn een bijzondere collectie tekeningen en prenten te bewonderen, zoals 25 originele tekeningen van Michelangelo, met bijvoorbeeld voorstudies voor de plafondschilderingen van de Sixtijnse Kapel in het Vaticaan in Rome. Maar ook werken van Rembrandt, Rafaël, Goltzius en Claude Lorrain. Eén van de fossielen is een Ostromia waarvan eerder werd gedacht dat het om een archaeopteryx ging.

 

Entree

Meestal is de entree van een museum een kille ruimte met kassa's en folderstandaards. Dat is ook te vinden in het Teylers Museum, maar kijk eens om je heen en naar boven, wat een schitterende entree. Ik had heel graag op de galerij van de koepel willen kijken maar helaas was dat niet mogelijk. Deze ruimte is apart gemaakt om te imponeren. Aan de wanden zijn mooie decoraties die kunst en wetenschap symboliseren.

 

Fossielenzalen

De eerste twee ruimtes zijn de fossielenzalen. Deze vleugel van het museum werd in 1885 geopend. In deze zalen ziet u een mammoetschedel, de mosasaurus, een oervogel en de zondvloedmens. De mammoet was het eerste zoogdier waarvan wetenschappers durfden te zeggen dat het uitgestorven was. Deze mammoetschedel is de eerste mammoetschedel die in 1820 in Nederland is gevonden. Sinds 1885 is deze schedel in het museum te zien. Het fossiel van de oervogel is sinds 1860 in het museum. Het exemplaar in het museum is het eerste en enige gevonden exemplaar van de oervogel. Van het fossiel van de zondvloedmens was alleen de kop en ruggengraat zichtbaar. Er werd een menselijk skelet in gezien en diende als bewijs voor het verhaal van de zondvloed uit de Bijbel. Maar het was geen mens. In 1811 werd aangetoond dat het een reuzensalamander was doordat de voorpoten tevoorschijn kwamen. De Mosasaurus is een uitgestorven zeevaraan van 15 meter lang. Dat wat u ziet is de reusachtige kaak van de maashagedis.

 

Instrumentenzaal

In de instrumentenzaal staat en grote elektriseermachine uit 1784, in die tijd het grootste wetenschappelijke instrument. Het instrument was bedoeld om een zo groot mogelijke elektrische kracht op te wekken, de eigenschappen te doorgronden en het instrument nuttig te maken. In deze zaal waren top wetenschappers als van Marum en Nobelprijswinnaar Lorentz actief. Zij schaften de meest geavanceerde instrumenten aan die u in het Teylers Museum ziet. Alle instrumenten zijn gebruikt voor onderzoek en demonstraties.

 

Ovale Zaal

De ovale zaal dateert uit 1784 en is het hart van het museum. In de wandkasten staat instrumenten die in de 18e eeuw werden gebruikt. Martinus van Marum, de eerste directeur van het Teylers Museum, deed met deze instrumenten onderzoek naar zuurstof en elektriciteit. In de middenvitrine ligt de mineralencollectie stenen die in de 18e eeuw verzameld en geordend zijn. De collectie is nog altijd geordend zoals in de 18e eeuw. Op de eerste verdieping staan wetenschappelijke boeken. Deze verdieping is (helaas) niet toegankelijk. Vroeger werden hier wetenschappelijke experimenten uitgevoerd met de Elektriseermachine die nu in de instrumentenzaal staat. In het middenmeubel lagen vroeger de tekeningen van Rembrandt en Michelangelo.

 

Numismatisch kabinet met munten en penningen

Hier ziet u de oudst bewaard gebleven particuliere penningverzameling in Nederland. Penningen zijn kleine metalen kunstwerken die worden gemaakt om bepaalde personen te eren of te gebeurtenissen te herdenken. De basis is de collectie van Pieter Teyler. In de vitrine ligt een penning uit 1667 waar ooit een oorlog om is begonnen. Op de penning staat de Nederlandse Maagd afgebeeld met de voet op de Nijd, een monsterlijk wezen. De Engelse koning Karel II dacht zichzelf in dit wezen te herkennen en las ook nog eens de tekst 'Mala Bestia' (ondier) op de penning. Hij werd woest en begon een oorlog.

 

Eerste Schilderijenzaal

Vanaf 1820 werden door Teyler schilderijen aangekocht om de kunstenaars het niveau van de Gouden Eeuw te laten bereiken. De eerste schilderijenzaal dateert uit 1839. Het was de eerste museumzaal voor eigentijdse kunst in Nederland. In deze zaal liggen replica’s van 26 tekeningen van Michelangelo die het Teylers Museum in zijn bezit heeft. Het museum heeft ook tekeningen van Rembrandt. Omdat de tekeningen kwetsbaar zijn is het niet mogelijk om de tekeningen altijd tentoon te stellen. Deze tekeningen liggen op de tafel in tekenmappen.

 

Tweede Schilderijenzaal

In de Tweede Schilderijenzaal, uit 1893, zijn de schilderijen veel rustiger opgehangen dan in de Eerste Schilderijenzaal. In deze zaal staat een grote ronde bank met zicht op de schilderijen aan de muur. Een bekend werk in deze ruimte is de Tuin van Looy, een topstuk uit 1900. Het schilderij is gemaakt in een stadstuin in Amsterdam door Van Looy. In het midden staat zijn vrouw.

 

Boekenkabinet

Een kleine ruimte met aandacht voor de tijdelijke tentoonstelling 'Vogelpracht'. U ziet hier de mooiste vogelafbeeldingen uit publicaties van Buffon, Gould, Catesby, Le Vaillant en Nozeman, maar ook kleurrijke tekeningen van Schouman en Van Trigt. Alle werken komen uit de collectie van Teylers Museum.

 

Lorentz Lab

In het Lorentz Lab gaat u terug in de tijd. In 1909-1928 had Hendrik Antoon Lorentz zijn eigen laboratorium in het Teylers Museum. U maakt een tour van 50 waar u in het leven van deze belangrijke Nederlandse natuurkundige duikt. U ontdekt in zijn werkkamer en laboratorium wie Lorentz was en hoe belangrijk hij was voor de wetenschap. Aan het eind van deze tour ziet u het aanzwengelen van een replica van de Grote Elektriseermachine. Deze machine is door museumdirecteur Martinus van Marum in 1784 speciaal voor het museum gebouwd. U ziet reusachtige glasschijven draaien en er is knetterende elektriciteit te horen.

De Lorentz Formule is gemaakt door theatermaker Rieks Swarte. Twee acteurs nemen u mee terug in de tijd. Het aantal deelnemers is 20 per keer, de toegang is gratis maar reserveren is niet mogelijk. De voorstelling vindt voorlopig plaats in de ruime historische Gehoorzaal. U kunt de tour zien op vrijdag, zaterdag en zondag van 12.45 uur, 14.30 uur en 15.45 uur.

 

Bibliotheek

De bibliotheek stamt uit de 19e eeuw en ligt op de eerste verdieping van het museum. Deze ruimte is alleen toegankelijk als u ook een rondleiding door het museum geboekt heeft. In de bibliotheek liggen boeken uit de 18e en 19e eeuw.

 

Lees- en Studiezaal

Hier kunt u de collectie van het Teylers Museum bestuderen. Onder toezicht van een medewerker van het museum kunt u in de leeszaal de collectie 18e en 19 eeuwse natuurhistorische boeken inzien en in de studiezaal zijn voorwerpen uit de Kunstverzamelingen en het Numismatisch Kabinet te bekijken.

 

Teylers Sterrenwacht

Dit is het eigen observatorium van het Teylers Museum. Een van de oud directeuren had grote interesse in natuurkunde. Hij wilde boven op de Ovale Zaal een observatorium bouwen. Maar dat was geen goed plan, want het dak van de Ovale Zaal was gemaakt van hout. Dit zorgde voor te veel trillingen zorgde. Er konden geen nauwkeurige metingen worden uitgevoerd. Er werd een vierkante toren met twee deuren in elke wand gebouwd, de belvédère.

 

Tuinzaal

In de Tuinzaal is het café gevestigd. Vanuit deze ruimte hebt u uitzicht op de binnentuin van het museum. In de tuin staat een ‘kunstboom': een lindeboom op vijf voeten.

 

Tentoonstelling 'Vogelpracht'

Tot en met 9 januari 2022 is de tijdelijke tentoonstelling 'Vogelpracht' te zien. U maakt kennis met de schoonheid en rijkdom van de vogelwereld. Daarnaast ziet u de veranderde biodiversiteit voor vogels ten opzichte van 200 jaar geleden. In de tentoonstellingszaal en in het Boekenkabinet ziet u schitterende vogelafbeeldingen uit de collectie van Teylers Museum. Dit zijn mooie tekeningen en publicaties van Buffon, Gould, Catesby, Le Vaillant, Nozeman, Schouman en Van Trigt. De opgezette vogels zijn geleend van Naturalis in Leiden. Het opzetten van de vogels is geïnspireerd door de flamingo uit The Birds of America van John James Audubon (1785-1851). The Birds of America is een boek met 435 handgekleurde platen die voor het eerst in 1827 verscheen. Het is één van de grootste en kostbaarste publicaties ooit. Alle vijf banden op dubbel olifantformaat zijn tijdens deze tijdelijke tentoonstelling samen te zien. De bladzijden worden gedurende de tentoonstelling wekelijks omgeslagen. Audubon was vogelonderzoeker en kunstenaar. Hij zorgde met zijn werk voor vernieuwing. In deze tentoonstelling is er ook aandacht voor de nieuwe inzichten rondom het ontstaan van The Birds of America, zoals Audubons relatie met slavernij en verdenkingen van fraude.

 

Overige informatie

• Op het moment van publiceren van dit artikel gelden in het Teylers Museum de algemene RIVM-maatregelen om corona buiten de deur te houden: 1,5 meter afstand van bezoekers die niet tot uw eigen huishouden behoren, blijf met uw eigen huishouden zo veel mogelijk bij elkaar en neem de hygiënemaatregelen in acht. Op verschillende plekken in het museum zijn desinfecterende middelen aanwezig. In sommige ruimtes worden een beperkt aantal bezoekers toegelaten. Dit staat bij de ingang van de ruimte duidelijk aangegeven. In het museum is een vaste looproute met eenrichtingsverkeer gemaakt.
• Bij de kassa krijg je een handig boekje met uitleg over de verschillende zalen van het Teylers Museum.
• Er is een gratis audiotour beschikbaar. Deze is verkrijgbaar bij de kassa.
• Elke zondag is er om 12.00 uur een gratis rondleiding (excl. entree) langs de hoogtepunten van het Teylers Museum.
• Er zijn gratis kluisjes voor de tassen en rugzakken.
• Honden zijn niet toegestaan in het Teylers Museum, met uitzondering van blindengeleidehonden en hulphonden.
• Het Teylers Museum is toegankelijk voor rolstoelgebruikers en bezoekers die slecht ter been zijn. Voor het museum is een invalidenparkeerplaats.
• Er is een lift aanwezig in het museum.
• U mag fotograferen in het museum maar zonder statief en flits.
• In de Tuinzaal is de mogelijkheid om een kopje koffie/thee te kopen.
• In de museumwinkel zijn boeken, ansichtkaarten en andere hebbedingetjes te koop.
• Voor kinderen is er tijdens de tijdelijke tentoonstelling een leuke speurtocht uitgezet.
• Op de website en YouTube is de podcast 'Museum van de Verwondering' met Diederik Jekel en Dide Vonk te beluisteren.

 

Bereikbaarheid van Haarlem

Haarlem is met de auto en het openbaar vervoer goed bereikbaar.

• Auto:
  Haarlem heeft vijf parkeergarages in het centrum: Station, De Appelaar, De Kamp, Raaks en Houtplein. De parkeertarieven in Haarlem centrum zijn hoog. Ik raad u aan om naar het P+R-terrein bij NS-station Haarlem-Spaarnwoude te rijden. Dit is vlakbij de Ikea, vlakbij de A9 tussen Haarlem en Amsterdam. Vanaf NS-station Haarlem-Spaarnwoude neemt u de trein of bus (buslijn 2, 15, 80 of 280) naar Haarlem. Het parkeerterrein bij de Ikea is 24 uur per dag, 7 dagen per week geopend.
• Trein:
  Haarlem heeft twee treinstations: Station Haarlem en station Haarlem Spaarnwoude.
• Bus:
  Met buslijn R-NET 300 van Connexxion rijdt u binnen een half uur van luchthaven Schiphol via Hoofddorp naar het centrum of station van Haarlem. Vanuit de hele regio rijden veel bussen via de Tempeliersstraat, het centrum en het Station van Haarlem.

 

Entree

Volwassenen: € 14,50 per persoon.
Kinderen 0-5 jaar: gratis.
Kinderen 6-18 jaar: € 2,-- per persoon.

Museumkaarthouders: gratis.

(Prijzen zijn van 2021).

 

Openingstijden

Maandag gesloten.
Dinsdag t/m vrijdag: 10.00-17.00 uur.
Zaterdag en zondag: 11.00-17.00 uur.

Feestdagen: 11.00-17.00 uur.

Op Nieuwjaarsdag (1 januari) en 1e Kerstdag (25 december) is het Teylers Museum gesloten.

Tijdens de voorjaars-, herfst- en kerstvakantie is Teylers Museum extra geopend op maandagen van 10.00-17.00 uur.

 

Vanwege corona moet u op de website van het Teylers Museum een tijdslot reserveren. Elk kwartier worden er 20 bezoekers toegelaten. Wees wel op tijd met reserveren want de tijdsloten zijn dagelijks volledig volgeboekt. Spontaan het Teylers Museum binnenlopen is er op het moment niet bij. Er is geen verkoop aan de kassa van het Teylers Museum.

 

Adres

Teylers Museum
Spaarne 16
2011 CH HAARLEM
Telefoon: 023 - 516 09 60
E-mail:
Website:
     

 

Sociale media

Facebook
Instagram
Twitter
Pinterest
YouTube

 

Voor meer foto's van het Teylers Museum in Haarlem, zie: Foto's van het Teylers Museum in Haarlem.

 

 

 

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.

 

Bewaar op Pinterest